قوانین شکار در ایران | آخرین اصلاحات قانون شکار و صید
در گذشته شکار یکی از تفریحات بسیار جذاب برای ایرانیان مخصوصا درباریان و پادشاهان بوده است. در آن زمان به سبب اینکه شکار تنها با هدف تفریح و گاهی به دست آوردن روزی انجام می‌‌شد قوانین خاصی برای آن وجود نداشت؛ اما در حال حاضر در یک ماده اصلی از قانون اساسی، قوانین شکار نیز قرار داده شده است. قانون گذاران برای جلوگیری از شکارهای غیر مجاز، قوانینی را وضع نمودند تا از شکار بی‌رویه حیوانات به ویژه گونه‌های نادر و رو به انقراض جلوگیری شود. در ادامه قصد داریم تا قوانین شکار در ایران را توضیح دهیم.
آشنایی با قوانین شکار در ایران
همه ساله، هزاران شکار غیر مجاز در کشور ما اتفاق می‌افتد. وجود شکارچیان غیر مجاز معضلی است که امروزه سازمان حفاظت از محیط‌زیست و محیط بانان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. به همین دلیل قوانینی برای مبارزه با شکار غیر مجاز وضع شده است. گرچه به نظر می‌رسد، این قوانین بازدارندگی مناسب را ندارند ولی قوانین شکار حیوانات مطابق با قانون اساسی کشور و به صورت قوانین شکار و صید گردآوری شده است. این قوانین که به شرح زیر است:
- الف) بنا بر اصل هفت قانون سازمان حفاظت از محیط‌زیست، ورود هر گونه حیوانات وحشی و دیگر حیوانات به درون کشور فقط با مجوز این سازمان انجام می‌شود که طبق این ماده پرورش و نگهداری و خرید و فروش این حیوانات بدون اخذ پروانه غیر قانونی بوده و شخص مورد نظر مطابق با قانون مجازات خواهد شد.
- ب) بر اساس بند هفتم قوانین شکار، برای ورود یا صدور حیواناتی که در معرض خطر انقراض قرار دارند، علاوه بر اجازه سازمان حفاظت محیط‌زیست، نیاز به اجازه نامه‌‌ی کنوانسیون جهانی CITES (تجارت بین‌المللی گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر) نیز هست. اگر این کار انجام نگرفته باشد، سازمان حفاظت از محیط زیست کشور، این اختیار را دارد که با هزینه‌ی واردکننده گونه جانوری موردنظر را به کشور مبدأ بازگرداند. لیست حیواناتی که امروزه در معرض انقراض هستند در سایت این کنوانسیون در دسترس عموم قرار دارد.
- ج) مطابق با اصل هشت قوانین شکار، شکار حیوانات، پرورش و نگهداری آنها، خرید و فروش حیوانات و سایر مواردی که در ارتباط با بحث شکار حیوانات وحشی هستند، نیاز به دریافت مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست دارند.
مجازات‌های قانونی شکار غیر مجاز؛ قوانین شکار در ایران
الف) بر اساس ماده 10 قوانین شکار، اگر فردی نسبت از قوانین زیر تخطی کرده باشد، بر اساس قانون به 6 ماه زندان محکوم خواهد شد.
- شکار حیوانات بدون مجوز شکار
- صدور حیوانات وحشی به خارج از کشور به صورت زنده و یا مرده بدون داشتن مجوز سازمان حفاظت از محیط‌زیست
- عمل کردن خلاف مجوز سازمان محیط‌زیست، به‌عنوان مثال اگر فرد بیش از حد مجاز پروانه اقدام به شکار کرده باشد و یا اینکه در مناطقی به‌جز مواردی که در مجوز آمده اقدام به شکار کرده باشد.
ب) قوانین شکار در ایران: مطابق ماده 11 این قانون، اگر فردی یکی از موارد زیر را مرتکب شده باشد مجازات او شامل 91 روز تا شش ماه حبس بوده و همچنین ممکن است جریمه‌ی نقدی نیز بشود.
- شکار غیر مجاز با اسلحه‌ی غیر مجاز و یا اسلحه‌ی فردی دیگر
- شکار حیوانات در مناطق حفاظت‌شده و یا رعایت نکردن محدودیت‌های شکار در برخی مناطق که توسط سازمان حفاظت از محیط‌زیست مشخص شده است.
- شکار حیوانات غیر مجاز به‌صورت زنده و یا مرده و صادرات آنها به خارج از کشور.
ج) بر طبق اصل 12ام قوانین شکار، ارتکاب هریک از موارد زیر می‌تواند جریمه مالی 18 میلیون ریالی را در پی داشته باشد. ضمن اینکه ممکن است فرد خاطی به 3 ماه تا 3سال حبس محکوم شود.
- شکار حیواناتی که در معرض خطر انقراض می باشند و تحت حمایت سازمان حفاظت از محیط زیست قرار دارند. (شکار این حیوانات تنها با داشتن مجوز ویژه مجاز است.)
- شکار حیوانات آبی در آب های حفاظت شده توسط سازمان بدون داشتن مجوز ویژه
- اقدام به شکار غیر مجاز در آب رودخانه‌ها و دریاچه‌های تحت حمایت سازمان و آلوده کردن آنها که منجر به مرگ ماهی‌ها و دیگر گونه‌های حیوانی منطقه شود.
د) بر طبق اصل سیزدهم قوانین شکار، ارتکاب هریک از موارد زیر ممکن است به بیست میلیون ریال جریمه نقدی و یا 91 روز تا سه سال حبس محکوم می‌شود.
- شکار حیواناتی که در معرض خطر انقراض هستند. گونه‌هایی مثل آهو، هوبره، گورخر، گوزن ایرانی، پلنگ و ...
- اقدام به انجام شکار در پارک‌های ملی
- اقدام به انجام شکار حیوانات با استفاده از مواد منفجره و یا مسموم‌کننده
- اقدام به انجام شکار حیوانات با استفاده از تعقیب آنها توسط وسایل موتوری و همچنین شکار جمعی حیوانات
- همچنین طبق بند دوم این اصل صید پرنده‌های شکاری مثل شاهین، باز، قوش و ... شامل هر دو جریمه فوق شده و شخص خاطی علاوه بر سه سال حبس باید دو میلیون تومان جریمه نقدی نیز بپردازد.
ه) بر اساس اصل پانزدهم قوانین شکار، شکار حیوانات وحشی خلاف قانون بوده و فرد خاطی مطابق با مقررات مجازات خواهد شد.
و) مطابق با اصل سی و یک، خریدوفروش و صادرات حیوانات وحشی چه به‌صورت زنده باشد و چه به‌صورت مرده خلاف قوانین بوده و برای انجام آن حتما باید مجوز سازمان محیط‌زیست را کسب کرد.
ز) بر اساس ماده سی‌ودوم قوانین شکار، برای ترخیص حیوانات از گمرک نیاز است که فرد قبل از آن مجوزهای لازم را از سازمان محیط‌زیست دریافت کرده باشد؛ و همچنین گواهی سلامت معتبر را برای حیوان موردنظر به همراه داشته باشد.
ح) بر پایه ماده سی و ششم این قانون، آزادسازی حیوانات وحشی تکثیر شده، بدون مجوز سازمان خلاف مقررات بوده و شخص خاطی مطابق با مقررات مجازات خواهد شد.
چه حیواناتی در ایران در معرض خطر انقراض قرار دارند؟
پیشگیری از خطر انقراض حیوانات با رعایت قوانین شکار
افزایش آگاهی برای حیواناتی که در خطر انقراض هستند گامی اساسی در حفاظت از آنهاست. از آنجایی که بسیاری از فعالیت‌های انسانی گونه‌های مختلف را تهدید می‌کند، ایجاد درک گسترده از چالش‌هایی که این حیوانات با آن روبرو هستند می‌تواند الهام بخش اقدامات جمعی و ترویج تلاش‌های حفاظتی باشد. در اینجا برخی از جنبه های حیاتی افزایش آگاهی برای حیوانات در معرض خطر وجود دارد:
آموزش و انتشار اطلاعات
از پلتفرم‌های مختلف از جمله رسانه‌های اجتماعی، برنامه‌های آموزشی و ... برای ارائه اطلاعات دقیق و جذاب در مورد گونه‌های در معرض انقراض استفاده کنید. همکاری با مدارس، دانشگاه‌ها و سازمان‌های محیط زیستی جهت گنجاندن طرح‌های آموزشی در برنامه‌های درسی دانش آموزان باید در دستور کار قرار گیرد. به اشتراک گذاشتن پروژه‌های زیست محیطی و مثال‌های مثبت در این زمینه می‌توانند امید ایجاد کرده و تأثیر تلاش‌های حفاظتی را نشان دهند.
همکاری‌های مردمی
سازماندهی کمپین‌ها، رویدادها و کارگاه‌های آموزشی برای جلب مشارکت مردم در این زمینه بسیار اثرگذار است. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل درختکاری، گشت و گذار در حیات وحش و نمایشگاه‌های تعاملی برای تقویت ارتباط بین مردم و طبیعت باشد. از پلتفرم‌های اجتماعی برای دستیابی به مخاطبان استفاده کنید. تصاویر، داستان‌ها و حقایق جذاب را به اشتراک بگذارید تا احساس مسئولیت و همدلی با حیوانات در معرض انقراض را در افراد ایجاد کنید.
حمایت از سازمان‌های حفاظت از محیط زیست
افراد را تشویق کنید تا از سیاست‌ها و مقررات زیست محیطی حمایت کنند. حمایت از قانونی که از گونه‌های در معرض خطر و زیستگاه‌های آنها محافظت می کند، تشویق کمک‌های مالی و داوطلبانه برای سازمان‌های حفاظتی که فعالانه برای محافظت از گونه‌های در معرض خطر کار می‌کنند از این دست اقدامات است.
به روز رسانی منظم در مورد وضعیت گونه‌های در معرض خطر و پیشرفت طرح‌های حفاظتی، اعتمادسازی را تقویت و حمایت مستمر را تشویق می‌کند. افزایش آگاهی فرآیندی مستمر و پویا است که نیازمند همکاری محلی، ملی و جهانی است. با تقویت احساس مسئولیت و همدلی، می توانیم به طور جمعی در حفظ حیات وحش سیاره خود سهیم باشیم.