شغل ماهیگیری | ماهیگیری خطرناک‌ترین شغل جهان

ماهیگیری به شکار ماهی از آب با کمک قلاب، تور یا هر ابزار دیگری می‌گویند. به کسی که ماهی می‌گیرد نیز ماهیگیر یا صیاد می‌گویند. در کنار مفرح بودن این ورزش هیجان انگیز، گاهی می‌توان نگاه عمیق‌تری به آن داشت. "ماهیگیری خطرناک‌ترین شغل جهان" می‌تواند یک تعریف جدید از این ورزش جذاب باشد. شغل ماهیگیری یک شغل رایج امروزی است که در اقصی نقاط جهان به منظور امرار معاش انجام می‌شود.

تاریخچه شغل ماهیگیری به چه زمانی برمی‌گردد؟

ماهیگیری قدمتی در حدود 35000 هزار سال دارد. ماهیگیری یکی از ابتدایی‌ترین فعالیت‌های بشر بود که برای رفع نیازهای غذایی خود انجام می‌داده است. ماهیگیری در زمان‌های بسیار دور به وسیله گروهی انجام می‌شده است. یکی از دلایل اصلی اینکه ماهیگیری به صورت گروهی انجام می‌شده، اندازه و جثه بزرگ ماهی‌ها بوده است.

برای اولین بار در قرن 16 میلادی، ماهیگیران توانستند به وسیله قایق‌های ساده که معمولا از چند چوب و طناب درست می‌شد به شکار ماهی در قسمت‌های کم عمق اقیانس بپردازند. این روش تا حدود سه قرن بعد نیز ادامه داشت اما در قرن نوزدهم، بشر توانست نوع پیشرفته‌ای از قایق‌های چوبی به همراه بادبان را درست کند که به وسیله آن می‌توانست در کل اقیانوس به ماهیگیری مشغول شود. 

همه چیز درباره شغل ماهیگیری

 هرگونه فعالیت که برای صید موجودات زنده آبی انجام می‌شود ماهیگیری نامیده می‌شود. واژه ماهیگیری تنها به صید انواع خاصی از ماهی گفته نمی‌شود، بلکه معنایی بسیار گسترده دارد. در تعریف صنعتی ماهیگیری باید گفت که به هر گونه فعالیت برای صید مواد غذایی دریایی، ماهی گیری گفته می‌شود.

بر اساس گزارش سازمان جهانی آمار و اطلاعات عمومی، در جهان بیش از 38 میلیون نفر به ماهیگیری مشغول هستند. صنعت ماهیگیری به صورت مستقیم و غیر مستقیم در حدود 500 میلیون شغل ایجاد کرده است. شغل ماهیگیری در محیط دریا و بر روی  لنج یا قایق یا در کنار سواحل به روش‌های دیگر از طریق تورهای ماهیگیری و قلاب انجام می‌شود. 

مناطق ماهیگیری در ایران کجاست؟

ایران دارای سواحل زیادی در شمال و جنوب خود می‌باشد؛ بنابراین شغل ماهیگیری در این مناطق بسیار رایج است. برای مثال در شهرستان‌های چابهار و کنارک، بیشترین درآمد مردم از صنعت ماهیگیری است و ماهیگیری و انجام کارهای مربوط به آن مثل مرمت قایق و تعمیر تور و فروش ماهی ویژه مردان است. ارزش قایق‌ها و لنج‌ها در نزد ماهیگیران بسیار حیاتی و مورد توجه زیادی است، چون اینها تنها وسیله روزی رسانی بسیاری از مردم این مناطق هستند.

افرادی که در شغل ماهیگیری مشغولند دو الی سه ساعت بعد از نیمه شب، سوار بر قایق شده و به دل دریا می‌زنند و هنگام غروب، به اسکله یا مقر دائمی خود باز می‌گردند. سپس قایق‌ها را با کمال احتیاط از آب خارج می‌کنند. اما صید به وسیله لنج‌ها در سفرهای دریایی به دور دست، یکی دو ماه به طول می‌انجامد و این افراد زحمت کش به دور از خانواده به کار صید ماهی، بخصوص ماهی صنعتی یا ماهی تن مشغول می‌باشند. ماهیگیران برای خودشان دارای آداب و سنت‌های خاصی هستند که این سنت‌ها برای آنها مورد احترام است.

ابزار آلات مورد استفاده در شغل ماهیگیری

مانند هر شغل دیگری، ماهیگیری نیز دارای وسایل و تجهیزاتی است. ماهیگیری دارای تجهیزات زیادی است؛ اما لزوما وجود همه آنها همیشه ضروری نیست. در ادامه به برخی از تجهیزات ماهیگیری در شغل صیادی اشاره می‌کنیم:

• قایق و لنج ماهیگیری، کشتی‌های کوچک با بدنه فایبرگلاس 
• تور ماهیگیری
• گرگور (وسیله‌ای محفظه مانند که در جنوب برای صید ماهی استفاده می‌شود)
• چاک (وسیله‌ای برای برون آوردن ماهی از آب)
• طناب  
• بویه یا شناور
• وزنه 
• قلاب 
• طعمه برای شکار ماهی از طریق قلاب 
• یخچال یا جعبه‌های مملو از یخ برای نگهداری ماهی
• و ...

ساعات کار شغل ماهیگیری 

صیادان در قایق‌های ماهیگیری شبانه اقدام به تور ریزی در دریا کرده و صبح روز بعد تور را از دریا جمع می‌کنند. سپس ماهیان صید شده را به ساحل آورده و به فروش می‌رسانند. اما لنج‌ها 2 الی 3 ماه در دریا بوده و در این مدت از غروب آفتاب اقدام به تور ریزی کرده و با طلوع صبح اقدام به جمع کردن تور از دریا می‌کنند.  این عمل تا ساعت 9 الی 10 صبح طول می‌کشد. ماهیگیری با قلاب هم در تمام طول روز به عنوان صید یا به عنوان تفریح انجام می‌گیرد.

خطرات و آسیب دیدگی احتمالی در شغل ماهیگیری

شغل ماهیگیری می‌تواند همراه با مخاطراتی نیز باشد. همیشه دست و پنجه نرم کردن با قوه قهریه و مادر طبیعت چالش برانگیز و دشوار است. در شغل ماهیگیری نیز ارتباط مستقیم فرد با طبیعت است. بنابراین چنانچه شناخت درستی از طبیعت و ویژگی‌های آن نداشته باشیم در مواقع حساس دچار مشکل شده و جانمان نیز در معرض خطر قرار می‌گیرد.

در ماهیگیری خطر غرق شدن شناور و خدمه در دریا، خطر گم شدن یا پاره شدن تورهای ماهیگیری، مواجهه با طوفان‌های دریایی، مواجهه با موجودات خطرناک دریا مانند کوسه و موجودات سمی، گم شدن در میان دریا و ... وجود دارد.

وضعیت اشتغال شغل ماهیگیری چگونه است؟

ماهیگیری شغل سختی است و نیاز به تحرک و جابجایی زیادی دارد. شاید تحرک شناورها روزها و هفته‌ها به طول بینجامد. ماندن روی آب به مدت زیاد سخت و خسته کننده است. محیط اشتغال در دریا با سروصدای امواج و تلاطم دریا همراه است. گزارشات زیادی در مورد اتفاقات ناگوار که در حین ماهیگیری رخ می دهد وجود دارد.

اما در دنیا به صورت حرفه‌ای این شغل آموزش داده می شود. در آموزش ایمنی، افراد یاد می‌گیرند که چگونه به شرایط اضطراری واکنش نشان دهند. در طول این دوره ها، ماهیگیران با آموزش‌های لازم، کمک‌های اولیه و همچنین نحوه واکنش در هنگام وقوع حوادث مانند سقوط در دریا و مواجهه با طوفان آشنا می‌شوند.

مدارک تحصیلی مورد نیاز برای شغل ماهیگیری

در گذشته برای شغل ماهیگیری مدرک تحصیلی خاصی نیاز نبود، ولی در حال حاضر با رویکرد جدید در صنعت ماهیگیری که در حال تغییر از حیطه سنتی به حیطه علمی است، ملوانان و ناخدایان شناورهای ماهیگیری، باید آموزش‌های صیادی و دریانوردی را در مراکز آموزش صیادی ببینند و برای دریافت گواهینامه‌های مرتبط از اداره کل بنادر و دریانوردی اقدام کنند.

در غیر اینصورت از حضور آنها بر روی شناورها جلوگیری خواهد شد. برای دریافت گواهینامه صیادی و دریانوردی، در رشته‌های ملوانی دو هفته آموزش نیاز است و برای  ناخدای قایق‌های صیادی سه هفته و برای کمک ناخدایی حدود 25 روز آموزش لازم است. 

درآمد ماهیگیری چقدر است؟

حقوق و مزایای شغل ماهیگیری به صورت سهم بری است. یعنی پس از فروش صید و کسر هزینه‌هایی از جمله: هزینه تدارکات شناور و سوخت، درآمد خالص به سه قسمت تقسیم شده و یک سوم آن، سهم ملوانان و دو سوم آن سهم مالک شناور است. اما در شناورهای کلاس قایق که خود مالک روی شناور مشغول است پس از کم کردن هزینه‌ها بقیه درآمد به مالک شناور تعلق دارد.

روش‌های ماهیگیری آسیب رسان به محیط زیست

همیشه در هر شغل و حرفه‌ای که فعالیت داریم باید مراقب محیط زیست اطراف خود نیز باشیم. منابع طبیعی پایان پذیر و آسیب پذیراند و بسیاری از این منابع تجدیدپذیر نبوده و یا جایگزینی ندارند. لذا همواره باید احترام به طبیعت و حفظ آن در اولویت حیطه شغلی‌مان باشد.

در شغل ماهیگیری که مستقیما با منابع آبی سر و کار دارد نیز باید قوانین مرتبط با حفظ محیط زیست رعایت شود. متاسفانه افرادی هستند که از روش‌های آسیب‌زا به محیط اقدام به ماهیگیری می‌کنند. اینگونه افراد باید بدانند که عواقب آسیب زدن به طبیعت مستقیما متوجه خودشان و همچنین نسل‌های بعدی  می‌شود. از جمله روش‌های خطرناک در ماهیگیری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• ماهیگیری با برق
• ماهیگیری با انفجار
• ماهیگیری با سم یا مواد شیمیایی
• ماهیگیری یا صید ترال
• ماهیگیری با طعمه‌های غیراستاندارد که منجر به آلودگی محیط زیست می‌شود
• و ...

ماهیگیری خطرناک‌ترین شغل جهان است

بر اساس گزارشی از FAO (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد)، شغل ماهیگیری خطرناک‌ترین شغل در جهان محسوب می‌شود. این گزارش حاکی از آن است که هر روز حداقل 70 نفر از ماهیگیران در جهان جان خود را در حوادث ماهیگیری از دست می‌دهند. حوادث ماهیگیری نیز در آب‌‌های بین‌المللی سالانه جان حدود 24 هزار نفر را می‌گیرد.

بر اساس تحقیقات، 97 درصد از 15 میلیون کارگر ماهیگیری در جهان برای ماهیگیری با قایق‌هایی که طول‌شان کمتر از 24 متر است به دریا می‌روند. در حالیکه طبق قوانین بین‌المللی، ماهیگیری در این آب‌ها باید با قایق‌هایی با طول حداقل 24 متر انجام شود. در کشور آمریکا میزان حوادث ماهیگیری 25 تا 30 مرتبه بیشتر از میزان میانگین ملی حوادث در کلیه مشاغل دیگر می‌باشد. همچنین در ایتالیا این میزان 21 مرتبه بیشتر از میزان میانگین مشاغل دیگر است. 

هرگز نمی‌توان از این واقعیت اجتناب کرد که ماهیگیری یک کار فیزیکی سخت است. در این مقاله سعی کردیم شما را با شغل ماهیگیری، زوایای آن و همچنین مخاطرات آن آشنا کنیم. همچنین توضیح دادیم که آموزش، ماهیگیری را ایمن‌تر می‌کند و خطرات آن را نیز به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد. اما همچنان موانع عمده‌ و زیادی در آن وجود دارد که سلامت و ایمنی افراد را در خارج و داخل آب تهدید می‌کند. به همین خاطر است که برخلاف تصور ماهیگیری همچنان خطرناک‌ترین شغل جهان است.