با گذراندن خانه تکانی و تعطیلات نوروزی، به آخرین روز این تعطیلات خواهیم رسید که با نام سیزده به در شناخته می‌شود. سیزده بدر که به نام روز طبیعت نیز از آن یاد می‌شود، جشنی ایرانی است که همه ساله در سیزدهمین روز از فروردین ماه (اولین ماه تقویم ایرانی) برگزار می‌شود. در طی آن مردم وقت خود را در فضای باز به پیک نیک می‌گذرانند. این جشن با ترک خانه‌ها برای پیوستن به طبیعت و گذراندن روز در فضای باز برگزار می‌شود. اما فلسفه سیزده به در به طور دقیق چیست؟
حکایت کوتاه در مورد سیزده به در
«سیزده» به معنای عدد سیزده (سیزدهمین روز فرودین ماه)، و «بدر» به معنای خلاص شدن از شر ترجمه می‌شود. مرسوم است که خانواده‌های ایرانی برای جشن باستانی به پیک نیک رفته و سبزه‌هایی را که برای نوروز به عمل آورده‌اند را به دل طبیعت بازمی‌گردانند. در واقع آن را در نهر یا رودخانه رها می‌کنند. مانند بسیاری از فرهنگ‌های دیگر، سیزده در ایران یک عدد بدشانسی است. ایرانیان بر این باورند که با بیرون رفتن به استقبال بهار می‌روند و تمام بدشانسی های مربوط به عدد سیزده را پشت سر می‌گذارند.
شکست دیو خشکسالی در سیزده به در
سنت سیزده بدر نیز مانند سال نو ایرانی به دوران جمشید پادشاه افسانه‌ای بازمی‌گردد که این جشن را در فضای باز همراه با مردمش جشن می‌گرفت.
محمداحمد پناهی سمنانی پژوهشگر خاطرنشان کرد: ماهیت مراسم سیزده بدر اشتیاق به تشکیل خانواده، داشتن زندگی شاد و ایجاد دوستی است. ایرانیان باستان با رویش جوانه‌ها روحیه خود را نسبت به محیط سبز ابراز می‌کردند و از نعمت‌های الهی، بیشتر در قالب باران برای زمین‌های کشاورزی خود طلب می‌کردند. ایرانیان معتقد بودند که دیو خشکسالی در ظهر سیزده بدر شکست خورده است. آنها برای جشن پیروزی فرشته باران در برابر دیو خشکسالی، گوسفند قربانی می‌کردند و کباب می‌پختند.
سیزده به در و گره زدن سبزه؛ تو دعا کن سبزه برآورده می‌کنه!
یکی از حکایت‌های جالبی که برای سیزده به در وجود دارد این است که، افراد جوان و اغلب مجرد برای یافتن عشقی تمام ناشدنی و پایدار سبزه‌ها را به این نیت گره زده و از طبیعت خواستار عشق حقیقی و ازلی را دارند! اما غافل از این‌که در بسیاری از موارد نه خبری از عاشق دلباخته است و نه خبری از عشق حقیقی 😊 تا حدی که شاعر دلسوخته چنین سروده است:
رو پیچ و تاب سبز ِسبزه ی عید / گره از بخت ما هم کور تر شد
و اما شاعر خوش ذوق دیگر که می‌فرمایند: سیزده به دره امسال، وقت شوهره امسال! چیزی که فراوونه دختر پسه امسال! دید متفاوت دیگری را از عید و مراسم گره زدن سبزه ارائه می‌دهد! و همچنان تاکید دارند که "خوش باش بابا این دنیا دو روزه"
آیا می‌دانستید در قدیم‌الیام با سبزه‌ها چه می‌کردند؟
در سال‌های دور، ما چیزی به عنوان سبزه رها کردن در جوی آب نداشته‌ایم. هیچ منبع موثقی نیز در این باره وجود ندارد که تایید کند سبزه‌هایی که با دست خودمان پرورش می‌دادیم را به جوی آب رها کنیم. تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید؟ توجه کرده‌اید که همین رها کردن سبزه در جوی یا آب چقدر می‌تواند به محیط زیست آسیب بزند؟ حدود چند قرن پیش، آن زمان که جمشید شاه عید نوروز را ابداع کرد، مردم سبزه‌های خود را در روز سیزده به در، درون خاک می‌کاشتند تا به چرخه‌ی طبیعت و محیط زیست کمک کنند. اما رفته رفته این رسم رنگ و بوی دیگری به خود گرفت و متاسفانه این سبزه‌ها روانه‌ی جوی‌های آب می‌شدند و به چرخه‌ی محیط زیست آسیب می‌رساندند. کاش بتوانیم رسم قدیم خاک کردن سبزه‌ها را پیش گرفته و فرهنگ سازی کنیم. حتی بهتر نیست جای رها کردن سبزه در آب، خوراک دام‌ها را تامین کنیم؟
حتی استاد شهریار نیز از سیزده به در می‌گوید
استاد شهریار؛ شاعر بلند آوازه‌ی قرن 13 هجری که ازقضا استاد سه تار هم بود. در رابطه با سیزده‌به در چنین سروده است:
سیزده را همه عالم به در امروز از شهر/ من خود آن سیزدهم کز همه عالم به درم
تا به دیوار و درش تازه کنم عهد قدیم/ گاهی از کوچه‌ی معشوقه‌ی خود می‌گذرم...
چرا سیزده به در بیرون می‌رویم؟
در آستانه سیزده بدر، بسیاری به فکر انتخاب مکان مناسب برای گذراندن روز هستند. برخی پارک‌ها را انتخاب می‌کنند، برخی به حومه شهر می‌روند و برخی دیگر در باغی گرد هم می‌آیند تا این روز را جشن بگیرند. معمولاً چندین خانواده قصد دارند در مکانی جمع شوند تا روز را در فضای باز بگذرانند. اعتقاد بر این است که شادی و خنده، ذهن را از تمام افکار منفی پاک می‌کند و کائنات روی خوشِ خودش را نشان خواهد داد.
سرگرمی‌های مرسوم سیزده به در
در روز طبیعت، برای جلوگیری از سر رفتن حوصله و خوش‌گذرانی بیشتر، برخی به انجام بعضی از بازی‌ها پرداخته و روز خود را زیباتر می‌گذرانند. در زیر به معرفی برخی از این بازی‌ها می‌پردازیم:
بازی وسطی؛ هرکی یارهاش رو بِکِشه!
در روز سیزده به در علاوه بر در کردن سیزده، برخی بازی‌هایی از قبیل وسطی، والیبال و.. انجام داده و کودک درونشان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای مثال بازی وسطی، هر گروه یارهای خود را انتخاب کرده و یا به اصطلاح می‌کِشند تا هم‌گروهی‌ها انتخاب شوند. پس از گذراندن این مرحله با قرعه کشی گروه برنده وسط ایستاده و بازی را شروع می‌کنند. حال گروهی که وسط نیستند باید با توپ گروه وسط را از بازی بیرون کنند. پس از کلی دویدن و توپ نثار یک‌دیگر کردن، اگر تمامی افراد وسط به بیرون رانده شوند، برنده‌ی بازی گروهی‌ست که وسط بازی نبوده است!
.jpg)
گرگم به هوا
در واقع این بازی یک بازی کودکانه به حساب می‌آید که در اشکال و فرهنگ‌های مختلف جای گرفته است. در این بازی ابتدا بازیکنان در محل بازی جمع شده و یکی از آنها به قید قرعه با عنوان گرگ معرفی می‌شود. گرگ تلاش می‌کند سایر بازیکنان را که در محوطه بازی پراکنده هستند، تعقیب و از پشت با دست لمس کند. بازیکنان دیگر موقعی که در جای بلندتری نسبت به گرگ بایستند از دست گرگ در امان خواهند بود. گرگ در کمین است تا هنگامی که بازیکنان جای خود را عوض می‌کنند، به یکی از آنها دست بزند، که در این‌صورت آن بازیکن گرگ می‌شود و جای گرگ قبلی را می‌گیرد و بازی را دوباره ادامه می‌دهند.
دروغ سیزده؛ تو دروغ بگو من باور می‌کنم
با وجود این که می‌دانیم دروغ سیزده از همان بدو در رسوم نوروزی نبوده و ربطی به فرهنگ ایرانی ندارد، چندین سال است که در روز سیزده به در از آن استفاده کرده و تفریحاتمان را گسترش داده‌ایم. اما ریشه‌ی این دروغ سیزده از کجا نشات گرفته است؟ دروغ سیزده در واقع یک نسخه‌ی کپی از دروغ اول آوریل بوده که به فرهنگ ایرانی تزریق شده است. از جمله کارهای بامزه‌ای که ایرانی‌ها برای تفریحات خود از آن استفاده می‌کنند. در حقیقت یک نفر به دیگری یک جمله‌ای را به دروغ گفته و بایستی او را به وجد و هیجان بیاورد. اما این دروغ گفتن آداب خاص خود را دارد که در زیر به آن اشاره می‌کنیم:
- از این دروغ هیچ کس نباید آسیب ببیند
- تا وقتی کسی را به خوبی و به اندازه کافی نمی‌شناسید با او شوخی نکرده و او را معذب نسازید
- هیچ دروغ جدی مجاز نیست
- همیشه به تقصیر خود اعتراف کنید
- اثرات شوخی را چک کنید
غذای سیزده به در
در این روز نیازی به بیرون آوردن غذای خاصی نیست، بنابراین منو باز است. مردم یا غذای خود را درست می‌کنند و با خود بیرون می آورند یا از بیرون تهیه می‌کنند.اما در این روز آش رشته که با اسفناج و جعفری، عدس ، کشک و رشته ایرانی تهیه می‌شود، پخته شده و میل می‌کنند. اعتقاد بر این است که رشته نماد خوش شانسی برای سال نو است. علاوه بر این، یک میان وعده سنتی به نام کاهو سکنجبین تا چند سال پیش در میان جشن‌های سیزده به در بسیار رایج بود.
حال اگر طبیعت نبود، چه بلایی سر این همه خوشی می‌آمد؟
از گذشته تا کنون طبیعت و محیط زیست برای تمام مردم مقدس بوده و هست. در واقع همین طبیعت است که علاوه‌بر تامین سلامتی، شادی می‌آفریند. چقدر خوب می‌شد اگر هر شخصی مخصوصا در این روزهای خاص مراقب طبیعت بود و آن را از حالت بکر و زیبایش خارج نمی‌کرد. بهتر است برای سیزده‌به‌در امسال بیشتر مراقب طبیعت باشیم. با برخورد صحیح با طبیعت خوبمان، آن را برای همیشه در چرخه‌ی زندگی خود حفظ کنیم. اگر شما هم در این زنجیره باقی می‌مانید و در این امر سهیم هستید، در زیر این مطلب برای ما کامنت بنویسید.
