نقش حیوانات در زندگی انسان

جانوران نقش عمده و پیچیده‌ای در ایجاد تعادل اکولوژیک ایفا می‌کنند. برای مثال می‌توان از خفاش‌های ایران که حشره خوارند (به استثنای یک گونه که میوه خوار است) نام برد. این حیوانات نقش بسیار موثری در کنترل جمعیت حشرات موذی و آفات برعهده داشته است. در گذشته‌های نه چندان دور تعداد زیادی خفاش در شهرهای بزرگی مثل تهران مشاهده می‌شد که در کنترل جمعیت حشرات آفت و به خصوص پشه‌ها بسیار موثر بودند ولی در حال حاضر جمعیت این خفاش‌ها به شدت کاهش یافته یا به کلی از بین رفته است. پستانداران گوشتخوار نیز در ایجاد تعادل اکولوژیک نقش مهمی ایفاء می‌کنند. در مناطقی که تعداد این حیوانات کاهش یافته است ،ناهنجاری‌هایی مانند انفجار جمعیت جوندگان مشاهده می‌شود. برای مثال در مناطقی مانند ترکمن صحرا به علت کاهش شدید جمعیت جانوران طعمه گیر از قبیل روباه معمولی، روباه ترکمنی، گربه‌های وحشی و پرندگان شکاری که از کنترل کنندگان مهم جوندگان هستند، جمعیت جونده‌ای به نام جربیل بزرگ به نحو چشمگیری افزایش یافته است، بطوری که در حال حاضر کلنی‌های پرجمعیت این جونده ی بزرگ که از آفات مهم محصولات کشاورزی و مراتع به شمار می‌آید در حال گسترش است. در واقع نقش حیوانات در زندگی انسان به شدت موثر است.

حیوان تشی چیست؟

جمعیت تشی (یک نوع جونده) که بزرگترین جونده‌ی ایران است نیز رو به افزایش است. دلیل افزایش جمعیت این جانور که یکی از آفات مهم درختان جنگلی ،نخلستانها و صیفی جات محسوب می‌شود، از بین رفتن یا کاهش تعداد پلنگ است. به طوری که در حال حاضر در مناطق جنگلی فارس و کرمان و حتی پارک ملی خجیر که در مجاورت شهر تهران قرار دارد، تشی مهمترین عامل خشک شدن درختان جنگلی به خصوص بنه (نوعی پسته وحشی) به شمار می‌رود. این حیوان با استفاده از دندان‌های پیشین بلند خود پوست درختان قطور را گرداگرد قطع نموده و باعث خشک شدن آنها می گردد.
کفتار و شغال در طبیعت نقش رفتگر را برعهده دارند. آنها با خوردن لاشه‌ی حیوانات و زباله‌های روستائیان از انتشار بیماری‌ها و آلودگی محیط زیست جلوگیری می‌کنند.

• گوشتخوارانی مانند گرگ و یوز با تعقیب و شکار سم داران مریض، پیر و ناتوان نقش موثری را در جلوگیری از بروز بیماریهای واگیر و بقاء نسل حیوانات باهوش تر و قوی تر ایفاء می نماید. نقش حیوانات در زندگی انسان در این‌ موارد مشخص و مبرهن می‌شود.
• خرس ها نیز که گوشتخوارانی همه چیز خوارند با خوردن میوهای جنگلی و دفع هسته های آنها سبب تجدید حیات و رویش این درختان در مناطق مختلف جنگل می شوند. اسید موجود در معده خرس ها و سایر میوه خواران باعث نازک شدن پوسته دانه ها و کمک به جوانه زدن آنها می کند. پس نقش حیوانات در زندگی انسان بسیار بسیار حائز اهمیت است.
• بعضی از جوندگان نظیر سنجاب،اُشگول و هامستر در فصول مناسب مقدار زیادی از دانه ها و میوه های جنگلی را در زیر زمین ذخیره می کنند. همه ساله در اثر مرگ و میر تعدادی از این حیوانات ،بذرهای جمع آوری شده در فصل بهار شروع به رویش می کنند و گیاهان جدیدی را به وجود می آورند.

حیوان درخدمت انسان؛ نقش حیوانات در زندگی انسان

 بررسی ادوار مختلف تاریخ حیات بشر نشان میدهد، که حیوانات نقش نهایت ارزنده دربهبود و رونق زندگی انسان در زمین ایفا می کنند.نکتۀ مبهم نهایت طمع و توقع  انسان از بهره گیری ازحیوانات می باشد، باز هم انتظار انسان از حیوان درهمین محدوده ختم نمیشود. از آنجایی که تلاش برای بدست آوردن غذا و رسیدن به آسایش از بزرگترین دغدغه های انسان بوده می باشد. درجواب به این خواستها همیشه حیوانات ازجان مایه گذاشته اند. به جز عده یی محدود از افراد که خود را گیاهخواری می کنند، فرآورده های حیوانی ازخوش آیند ترین غذاها برای مالکان زمین می باشد. پس از استفاده غذایی گرفته تا کارکشیدن، موارد تجربی، مقاصد تفریحی، زینتی، و ... خلاصه ازهیچگونه بهره کشی از حیوان دریغ  نشده است. همه اینها نشان دهندۀ  نقش  و اهمیت حیوانات در زندگی ما انسان ها است.  انسان با استفاده ازحیوانات زندگی را برای خود راحت و راحت تر نموده است.

در صد سال اخیر که انسان با انقلاب تمدن و خلاقیت در کرۀ خاکی  تاثیر فراوان داشته، رابطه انسان با حیوان و اهمیت این رابطه شکل تازه ای به خود گرفته است و چه بسا مستحکم تراز گذشته گردیده . همان گونه که نیاز به همزیستی و حفظ تعادل میان تمام انواع موجودات زنده زمین ازجمله نباتات و موجودات ذره بینی، ازضرورت های اساسی تداوم حیات به حساب می آید، حالا کم و بیش نقش و اهمیت گونه های مختلف حیوانات در زندگی انسانها به شیوۀ علمی آن مشخص شده است.

نقش حیوانات در زندگی انسان چقدر تاثیر گذار است؟

حال دانشمندان به این باور مشترک رسیده اند، که حیوانات نه تنها برای تولید غذا واستفاده فیزیکی و تفریحی خلق شده اند، بلکه  نقش نهایت مهم و اساسی در تامین تعادل حیات در روی زمین را نیز برعهده دارند. در این میان جایگاه برخی از این مخلوقات در تداوم و شکل گیری شیوه های زندگی بهتر برای انسان، که مخلوق برتر است،  حیاتی می باشد. در دوران مختلف تاریخ، این موجودات با ارزش  متحرک بزرگ و کوچک در روی زمین با  انسان زندگی کرده اند و درتغییر نحوۀ زندگی انسان، نقش نهایت اساسی داشته اند. یافته های علمی اخیر نشان داده است که برای تامین تعادل و تداوم حیات در زمین نیاز است تا به همۀ موجودات زنده سهم مساوی استفاده ازمنابع زمین داده شود و نباید ازمنابع  زمین ازجمله حیوانات و سایر موجودات استفاده بی رویه صورت پذیرد.

• همچنان برای تأمین تعادل وپایداری بهترحیات، علاوه بر آنکه به تمام موجودات سهم مساوی زندگی داده شود، همزمان نیاز است تا گونه های درحال انقراض نیز حفظ ومراقبت گردند. این درحالیست که شاید همه روزه ده ها گونه ازملیونها نوع مختلف موجودات زنده، قبل از آنکه شناسایی شده باشند، منقرض می شوند. با اینکه از موجودات مختلف مزایایی سرشار نصیب انسان می شود، ولی بیشترین وزنهء بهره کشی راحیوانات فقاریه بدوش می کشند. چنانچه این گروه در مجموع گنجینه های متحرک درطول تاریخ، دور و نزدیک با کدخدای زمین (انسان) زندگی کرده اند و درتغییر نحوۀ زندگی انسان، نقش اساسی ایفا کرده اند.
• اما متقابل با ثمربخشی، ضررهای جبران ناپذیر نیز از سوی حیوانات همیشه صحت و سلامت بشر را به مبارزه طلبیده وگاهی حتی شیوع امراض حیوانی، جان میلیون ها انسان را گرفته است. همین حالا چالشهای عمده وحیاتی زیر عنوان بیماریهای مدهش حیوانی چون ایدز، انفوانزا، توبرکلوز، بوسلوز، هاری  و ده ها بیماری دیگر، که همه ساله جان میلیون ها انسان را گرفته اند، اینها خود  از بزرگترین چالش های معاصر در راه تداوم حیات انسان در زمین به حساب آمده است، و همه منشأ حیوانی داشته. خوشبختانه انسان متفکر وخلاق بیکار نه نشسته  و با تلاش شبانه روزی به اکثر تهدیدها  و خطرات  ناشی از حیوانات نه تنها که پی برده بلکه ازتمام یافته های علمی تجربی و دانسته های عقلانی در این عرصه در بلند بردن سطح دانش و بهبود سلامت همنوعان خود بالا ترین حد استفاده را نموده است.  ولی باز هم آنچه از وسعت خلقت پروردگار درحد فهم  می گنجد، بعید نیست که همۀ یافته های علمی تجربی انسان تا امروز، همچو قطره یی آب دریا  برابر با بحر نا پیدا، بیشتر نباشد.
•  با آنکه هر روز تهدیدهای گوناگون ازجمله جنگ، آفات طبیعی، امراض، وغیره حیات بشر را به چالش می کشد، باز هم نسل انسان حد و مرز گذشته را همچنان شکسته و هر از چند سال یکبار رکورد تازه ای به ثبت میرساند. گزارش سازمان ملل که در اواخرسال 2011 منتشر شد، خبر از ازدیاد هفت میلیاردی نفوس انسان در زمین را داد. با توجه به ازدیاد روز افزون جمعیت انسانها شناخت و مهار سایر چالشهای و راه تداوم حیات بشر، از جمله مهمترین آنها یعنی تهدید کمبود غذا و درقدم دوم ترس ازگسترش امراض همه گیر بوسیله آب و غذای آلوده، توجه به تولید غذایی کافی و در عین حال سالم را درصدر تکاپوهای بشر قرار داده است.
•  به این منظور درکنار رشد تولیدی منابع زراعتی در مجموع منبع اصلی غذا برای انسان، اینکه تلاش ها برای کشف منابع غذایی با استفاده ازگونه های حیوانی و دریایی بهترین انتخاب ها برای  تأمین پروتین مورد نیاز انسان، بیشتر از پیش مطرح شده است. هرچندکه تأمین کننده اصلی غذا برای انسان منابع زراعتی است، اما هیچگاه  محصول زراعتی نتوانسته است  رکورد ارزش بلند غذایی فرآورده های حیوانی و دریایی را بشکند. از سوی هم نسبت به منابع غذایی زراعتی، فرآورده های حیوانی و دریایی در مدت زمان کمتر به دست و دهن میرسند.  اما درهمه حال تهدید ها و خطرات بلقوۀ بویژه از سمت آلودگی محصولات حیوانی، کابوس تلخ حیات انسان در زمین همیشه پا برجامی باشد.

 اما خوشبحتانه انسان متفکر با استفاده ازمدل های حیوانی دانش خویش را همچنان افزایش میدهد. چنانچه درپیوند با منافع بهداشت انسان سالیانه جان میلیون ها حیوان، پرنده و سایر موجودات زنده را در آزمایشگاه های طبی فدای آزمایشها می کنند، که ممکن است برای مهار چالش های صحیح و تداوم حیات ما انسانها در زمین مفید واقع شود. ازگذشته های دور تا حال همیشه محققان علوم طبی در نزدیک به کل تحقیقات و تجربیات علمی طبی از مدلهای حیوانی استفاده نموده اند.  این خود نیز بزرگترین نحوۀ بهره کشی ازحیوان، به شمار میرود. زد و بند انسان وحیوان  ازعصرشکار تا اهلی ساختن و پرورش بومی حیوانات تا حال ادامه داشته و هر آنچه دل ما انسان ها خواسته روی حیوانات انجام داده ایم، وبه یقین که درآینده هم دریغ نخواهیم کرد.

انسان در خدمت حیوان

 هرآنچه درفوق گفته شد ممکن است نشان دهد که ما انسانها چقدر منفعت طلب هستیم. ولی همیشه اینطور هم نیست،  زیرا درخیلی موارد، حیوانات ازشراکت درمالکیت زمین ومنابع آن، نسبت به خیلی از ما انسانها، سود بیشتر برده اند. گذشته ازفداکاری ها وحیف و میل شدن حیوانات توسط ما انسانها، بیائید کمی هم رخ دیگر موضوع، یعنی ناز و نعمتهای که از سوی انسان عاید حیوانات می شود، بیان کنیم. با وصف تمام آسیب های که از دست ما آدم ها به حیوانات میرسد، ومتأسفانه هنوز هم به سبب عدم آگهی و دانش کافی، برخی از انسانها در مقابل حیوانات از ترحم و مروت انسانی کمتر کار می گیرند. با این همه، سالیانه جان میلیونها حیوان بوسیله انسان ها در سراسر کره آبی نجات داده می شود. هرسال بیش ازده ها گونۀ درحال انقراض حیوانات حفظ ومراقبت شده و بعد ازتکثیر دوباره به طبیعت آزاد برگردانده می شوند.

• گذشته ازتلاشها درحفظ وتکثیرحیات وحش، درمحدوده ی همزیستی باحیوانات، بویژه گونه های که درمجاورت با انسان زندگی می کنند، درخیلی موارد بخت و اقبال حیوانات از همنوعان مان بهتر است. برخلاف برخی ازکشورهای به اصطلاح جهان سوم، درخیلی از کشورهای پیشرفته حیوانات از تمام حقوق و امتیازات حیوانی خود برخور دار می باشند. بازحالا که رفته رفته زندگی انسانها عصری و ماشینی گردیده و زندگی یکنواخت دراینگونه شرایط برای اکثریت آدم ها تکراری وملال آور شده است؛ و حالا که فشار کار و سایرمشغله های زندگی عواطف و مراوده انسانی را تحت تاثیر قرار داده است، بخت بیشتر با حیوانات یارگردیده است. چنانچه انسان خسته از تلاش و زندگی ماشینی و یکنواخت، درساعات فراغت ازکار،  حیوان را  بهترین همدم خویش برمی گزیند.
• عشق به حیوانات تنها در عصرحاضر خلاصه  نمیشود و یا تنها  ویژه ساکنان دنیای مدرن خلاصه نیست. بلکه این میراث کهن اولاد آدم است و همیشه انسان ها در هر عصر و زمان به نحوی شوق حیوانات را درسر داشته و ازگذشته های دور در صد قریب به کل انسانها دل خوشی و حتی آرامش خود را با حیواناتشان بدست می آوردند. چنانچه خیلی از ادیان نیز برای حیوانات مختلف ارزش ومقام های تعین کرده اند. اما درعصرحاضر گراف علاقه به حیوان میان ساکنان شهرهای بزرگ دنیا، بطور قابل توجه ای بالا رفته است درعصرحاضر درمیان گونه های حیوانی که درآسایش تام زندگی می کنند، بیشتر ازهمه بخت سگ و گربه ها بیدار تر گردیده است. طبق ارقام  وبسایت های غیر رسمی امریکا و انگلستان، بین سال های 2011 تا 2012 تنها در ایالات متحده امریکا 78.2 ملیون سگ خانگی و 82 ملیون  پشک خانگی  ثبت وکرده اند. این ارقام در سال2011  درانگلستان، اضافه تر از شانزده میلیون سگ و خانگی را نشان می دهد.  با اضافه به ارقام فوق، ده ها گونۀ دیگر از حیوانات مختلف و پرنده های زینتی نیز با انسانها زیر یک سقف زندگی می کنند،  و چه بسا که در یک بستر می خوابند .
• با توجه به ارقام فوق و در مقایسه با تعداد کشورهای جهان،  بعید نیست که اگر تعداد حیواناتی که در آسایش تمام در کنار انسان ها زندگی میکنند از تعداد آن انسان های که در زجر و فلاکت در روی زمین زندگی می کنند، بیشتر باشد . جالب تر اینکه در عصرحاضرآن انسان های که درگذشته های نه چندان دور از گوشت سگ و گربه تغذیه می کردند، حالا حتی از اعتراف به این عمل خود داری و حتی ازپرداختن به این موضوع خوداری می کنند. دربرخی ازکشورها که هنوز هم این وعده غذایی وجود دارد، مخفیانه انجام میشود. زیرا حالا با پیروی از پدیدۀ به اصطلاح زندگی مدرن، خیلی ها خود را از دل باختگان حقیقی این دو حیوان می دانند.

 درنهایت آن انسان های که بیشتر به ماشین های در قالب انسان شباهت دارند، ساعت ها کار شاقه در روز را به امید لحظه یی همدم شدن با حیوان خانگی شان تحمل میکنند. حتی خیلی ها نام خانوادگی خود را رسما به حیوان خود داده اند  و برخی هم حیوان خانگی خود را در سهمی ازمیراث خود رسما شریک نموده اند. ازهمه جالب تر چیزی که اگر صد سال قبل مطرح می شد، شاید از خنده آورترین حرفها می بود، اینکه حالا قوانین کشورها هم رای خود را برخلاف انسان به حیواناتی که مظلوم واقع  شده اند می دهد. زیاد هستند آن تعداد انسان های که در مقابل زیر پا گذاشتن حقوق و یا شکنجه نمودن حیوانات، سال های شیرین عمر خود را پشت میله های زندان سپری می کنند. اما هنوز هم دربعضی از کشورها کم نیستند انسانهای که با این همه بند و تبصره و قانون درباب حقوق حیوانات سر و کار ندارند و مثل اجداد شان، هرچه ضمیر شان هدایت کند در مقابل حیوان خود انجام می دهند و از کسی باکی هم ندارند.

نقش حیوانات در زندگی انسان و بهتر شدن رویه زندگی

 با این همه در میان روستا نشینان عشق به حیوان به همان شدت اولی آن پا برجاست و همه گونه های حیوانات اهلی جایگاه خود را حفظ کرده و عاشقان تمام عیار انواع مختلف حیوانات در روستا ها فراوان اند. چنانکه در کنار علاقه نگهداری حیواناتی مثل سگ، گربه  و مرغ  و تعدادی هستند که حیوانات بزرگتر چون اسب  ، شتر  و گاو را انتخاب نموده اند. حال که به نحوی برای تدوام و سمت و سو دادن حیات شان انسانها در سیاره آبی نیاز به حیوان دارند و برخی ها هم براستی که عطش عشق حیوان سراسر وجود شان را فرا گرفته است. نکته ی که نیاز به اندیشه بشتر دارد، چون و چراهای عشق بی پایان انسان به حیوان می باشد. اینکه ازمیان این همه سهولت و امکانات مدرن، چرا انسان امروزی بازهم حیوان را بهترین انتخاب می داند؟