گرمایش جهانی - تهدید جدی برای کره زمین

در این مطلب به معرفی و بررسی راه‌های جلوگیری از گرمایش زمین می‌پردازیم. گرمایش زمین فاجعه‌ای بوده که به تدریج در حال اتفاق افتادن است. تلفات این فاجعه ممکن است از اپیدمی طاعون که در عصر نوزایی قاره‌ی اروپا را فرا گرفت نیز بیشتر باشد. گزارشات اینطور تخمین زده‌اند که اثرات گرمایش زمین می‌تواند از اثرات شیوع بیماری ایدز در عصر حاضر نیز مخرب تر باشد. با اینحال بشر این توانایی را دارد که جهت کاهش و حتی مهار این فاجعه اقداماتی انجام دهد. در واقع گرمایش جهانی - تهدید جدی برای کره زمین به حساب می‌آید.

موضوع کدام است؛ گرم شدن هوا یا گرمایش زمین

چند سالی است که با فرا رسیدن فصل تابستان، آنچنان شاهد گرم شدن هوا هستیم که ترجیح می‌دهیم حتی از جلسات کاری خود چشم بپوشیم تا از خنکای هوای منزل بی بهره نمانیم. هیچکس نه نسل حاضر نه نسل‌های قبل به یاد ندارند تا این حد گرما را تجربه کرده باشند. انگار که انسان کلافه از گرما به گله و شکوه از گرم شدن هوا و زنده کردن یاد خنکای سال قبل عادت کرده باشد. اما بایستی با حقیقت روبرو شویم. آنچه سال به سال با گرمای بیشتری روبه رو می‌شود نه هوا، که زمین است. درست است، دملی که سالها برای مردم نسبت به یافتن سکونتگاه و برای مسئولین نسبت به درگیری های داخل و خارج کشور در درجه دوم اولویت قرار داشت، در نهایت سر باز کرده است.

دیدگاه اول: منکران گرمایش جهانی و زمین

گرمایش زمین در سالها و دهه‌های آتی می‌تواند بخش عمده‌ی خشکی‌ها را به زیر آب بفرستد. تصویر دهشتناکی است با اینحال آنچه اهمیت دارد اقدامی است که بایستی صورت پذیرد. در زمینه‌ی اقدامات لازم جهت پیشگیری و مهار گرمایش زمین دیدگاه های متفاوتی عنوان می‌شود. برخی بر این باورند که نبایست اهمیتی برای این موضوع قائل شد. برخی دیگر نیز فکر می‌کنند عواقب این پدیده آنطور که در گزارش‌ها مطرح می‌شود مخرب نیست. این افراد چنین استدلال می‌آورند که پراهمیت ترین علامت و تأثیر گرمایش زمین که همان افزایش مدت فصول است، تأثیر چندانی بر حیات بشر و کره خاکی نخواهد داشت. شاید اگر میان این گروه ایرانیانی نیز وجود داشتند به تقسیم بندی فصول در دوران باستان ایران اشاره می‌کردند. استدلال احتمالی آنها نیز این بود که تقسیم بندی سال به تابستان و زمستان مشکلی برای ساکنین ایران باستان ایجاد نکرده پس برای ما نیز مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

دیدگاه دوم: تأییدکنندگان گرمایش جهانی و زمین

با اینحال گروهی دیگر با مواضع مخالف وجود دارند که گرمایش زمین را مسئله‌ای جدی دانسته و به ارائه راه‌حل‌هایی جهت جلوگیری از گرمایش زمین می‌پردازند. پراهمیت ترین و عمده‌ترین توصیه‌ی این گروه جهت جلوگیری از گرمایش زمین، ممانعت از تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای بوده و خواهد بود. آنچنان که مستحضر هستید، تمامی پژوهشگران و کارشناسان عمده ترین عامل گرمایش زمین را انتشار گاز دی اکسید کربن می‌دانند. این گروه معتقدند که انرژی مصرفی نوع بشر به طور کلی بسیار بیشتر از مقدار لازم است. به اعتقاد برخی از این افراد در راستای ممانعت و کاهش انتشار گازهای گلخانه بایستی از میزان جوامع متمدن کاسته شود. البته لازم به ذکر است که کلیه ی کارشناسان این تئوری را قبول ندارند.

اقدامات صورت گرفته جهت جلوگیری از گرمایش جهانی زمین

کشورهای توسعه یافته در همین راستا معاهده‌ای را تحت عنوان پروتکل کیوتو امضا کردند. پروتکل کیوتو این کشورها را ملزم می‌سازد تا میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را در سال دو هزار و ده به اندازه‌ی میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود در سال هزار و نهصد و نود کاهش دهند. با این‌حال کشورهای توسعه یافته و یا غیرتوسعه یافته‌ی بسیاری هستند که با این پروتکل مخالفند که کشورهای آمریکا و چین در رأس آنها قرار دارند. البته عده‌ای از پژوهشگران نیز وجود دارند که دلسوزانه روش‌های علمی ای پیشنهاد می‌دهند که می‌تواند به کاستن میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کند. این گروه با جوامع متمدن و صنایع مخالفتی ندارند، اما الگوهای نوینی برای چنین جوامعی عرضه می‌کنند.

راه حل های ارائه شده جهت جلوگیری از گرمایش جهانی و زمین

نخستین توصیه‌ی این پژوهشگران به کار بردن انرژی اتمی به جای سوخت‌های فسیلی است. در این میان جایگزینی زغال سنگ که به نسبت انرژی حاصله بیشترین میزان انتشار دی اکسید کربن را در پی دارد، ممکن است شدنی باشد. با اینحال به نظر نمی‌رسد جایگزینی گاز که در حال حاضر برای نسل‌های آتی بدان امید بسته شده، حداقل تا مدت‌های مدید، عملی باشد. یکی دیگر از راه‌حل‌های ارائه شده، به کاربردن انرژی خورشیدی یا سولار بوده که با توجه به میزان بالای هزینه‌ی تمام شده، در حال حاضر این انرژی هم نمی‌تواند جای سوخت‌های فسیلی را بگیرد.

حتی در صورتی که فرض را بر این اصل استوار کنیم که کلیه‌ی انرژی مورد نیاز جهانیان از طریق انرژی اتمی تأمین شود و این امر میزان انتشار دی اکسید کربن مربوطه را به صفر برساند، باز هم با معضل بهره وری وسیع از برق روبرو هستیم. معضل بزرگ دیگری نیز در زمینه وسائط نقلیه ایجاد می‌شود. تکنولوژی صنعت حمل و نقل هنوز به اندازه ی تکنولوژی هسته‌ای پیشرفت نداشته و یقیناً بعد از این نیز به پای آن نمی‌رسد.

استفاده از هیدروژن مایع جهت جلوگیری از گرمایش جهانی و زمین

البته در بخش حمل و نقل راهکار دیگری نیز جهت کاستن و شاید توقف انتشار گاز دی اکسید کربن عنوان شده و این راهکار به کاربردن هیدروژن مایع به جای سوخت‌های فسیلی است. مزیت چنین پیشنهادی در اینجاست که موتور وسائط نقلیه‌ی بنزینی قابلیت استفاده از هیدروژن مایع را دارند. با اینحال یکی از معضلات این راهکار بزرگ بودن مخزن‌های مورد استفاده جهت ذخیره ی این ماده است. مخزن هیدروژن مایع بایستی به میزان 3 برابر از مخزن سوخت های فسیلی رایج بزرگتر باشد. علاوه بر این عایق بیرونی مخزن نیز فضای مختص خود را اشغال می‌کند. در کنار مطرح کردن هیدروژن مایع به عنوان راه حلی جهت کاستن از میزان انتشار گازهای گلخانه ای، از آن تحت عنوان سوختی که قرار است جای بنزین را بگیرد نیز یاد می‌کنند.

استفاده از گیاهان جهت جلوگیری از گرمایش جهانی و زمین

با اینحال علاوه بر کلیه‌ی گروه های مذکور، عده ای دیگر نیز بر این اعتقادند که تنها با کاستن میزان انرژی تولیدی نمیتوان مانع گرمایش زمین شد. این عده معتقدند که بایستی شیوه‌هایی جهت کاستن میزان گازهای گلخانه‌ای حاضر در جو زمین ارائه شود. برای این کار فقط یک ابزار مؤثر و قدیمی وجود دارد که آن هم گیاهان‌اند. همگی مطلعیم که دی اکسید کربن موجود در هوا توسط گیاهان جذب شده و به صورت گاز اکسیژن به فضا برگردانده می‌شود. اما بهتر است از این نکته نیز آگاه باشیم که فقط گیاهان در حال رشد می‌توانند این عمل را انجام دهند. از این رو توصیه‌ی این گروه این است که درختان نواحی گسترده‌تری از کره‌ی زمین قطع شوند و در محل آنها درختان دارای رشد سریع کاشته شود. سپس بعد از تکمیل دوره‌ی رشد این درختان تازه، آنها را نیز با درختان تازه‌تری جایگزین کرد. این تئوری اینطور عنوان می‌کند که جایگزینی درختان بایستی تا زمان به توازن رسیدن دی اکسید کردن موجود در جو زمین ادامه پیدا کند. با اینحال مسئله این است که چنین راهکاری مستلزم صرف زمانی طولانی است.

لزوم جلوگیری از گرمایش جهانی و زمین

البته سایر دانشمندان طرحی در راستای به کار بردن اقیانوس‌ها جهت جذب گاز دی اکسید کربن مطرح کرده‌اند که آن هم در حال حاضر عملی نیست. بنابراین بایستی به انتظار طرح‌هایی جدیدی بنشینیم. چرا که در هر صورت هر چه می‌گذرد گرمایش زمین به یکی از مهم ترین معضلات جهان تبدیل می‌شود. در صورتی که نتوانیم با این معضل مقابله کنیم، مجدداً مانند ایرانیان باستان بایستی به دو فصل زمستان و تابستان قناعت کنیم. فقط این مرتبه ما نیستیم که فصول زمین را طبق دلخواه خود مشخص می‌کنیم، بلکه زمین با تعیین فصول سال، بشر را تسلیم اراده‌ی خویش می‌سازد.