تاریخچه شکار در ایران
برای بررسی تاریخچه شکار در ایران باید به بررسی همه تاریخ ایران پرداخت. اگر شروع تاریخ برای ایران را از زمان ورود آریایی‌‌ها به این سرزمین وسیع در نظر بگیریم، تاریخچه شکار در ایران را نیز باید از همان زمان بررسی کنیم؛ زیرا که از همان زمان شکار حیوانات یکی از راه‌‌های به دست آوردن غذا برای قبیله‌‌های انسانی به شمار می‌رفت.
شکار در شاهنامه
شاهنامه فردوسی علاوه بر بخشهای اساطیری، شامل بخشهای تاریخی نیز هست. به همین جهت می‌شود به واسطه آن اطلاعات زیادی در مورد تاریخچه شکار در ایران یافت. آنچه از متن شاهنامه معلوم است این است که پهلوانان و پادشاهان از آن ایام توجه خاصی به شکار داشته‌‌اند و وقتی که شاهزاده‌‌ای به دنیا می‌آمد، از همان ابتدا در کنار تعلیم آداب پادشاهی به او آداب و فنون شکار را نیز یاد می‌دادند.
شکار و پادشاهان پیشدادی
نخستین ابیات شاهنامه، در مورد پادشاهان پیشدادی است. از این میان کیومرث نخستین پادشاه پیشدادی به شمار می‌رفت و او بود که اولین پادشاه جهان بود. کیومرث به شکار می‌پرداخت و پلنگی را شکار کرد و پوست او را بر تن نمود. در زمان پادشاهی هوشنگ دومین پادشاه پیشدادی، آتش کشف شد و او بود که به مردمان آتش افروختن را آموخت و متوجه شد که حیوانات شکار شده را به وسیله آتش می‌توان کباب نمود. پس از او تهمورث به پادشاهی رسید. طبق ابیات شاهنامه، تهمورث اولین پادشاهی بود که پرورش حیوانات اهلی را به مردمش آموخت، از یوز و قوش برای شکار حیوانات دیگر بهره برد و از حیوانات اهلی برای کشاورزی و باربری استفاده نمود.
در بررسی تاریخچه شکار در ایران به کمک شاهنامه بعد از آن به رستم پهلوان نامدار ایرانی می‌پردازیم. چنانچه مشخص است رستم عاشق شکار بود، در اکثر داستان‌‌های شاهنامه ما رستم را در نخجیرگاه (شکارگاه) می‌بینیم. در داستان رستم و سهراب او در نخجیرگاه است که اسبش را می‌دزدند. پس به دنبال اسب راهی سمنگان می‌شود و با تهمینه ازدواج کرده و داستان ادامه پیدا می‌کند. یا در داستان رستم و اسفندیار، زمانی که اسفندیار بهمن را برای گفتگو با رستم می‌فرستد او را در نخجیرگاه پیدا می کند.
تاریخچه شکار در ایران
همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، تاریخچه شکار در ایران به اندازه گستره تاریخ است. اگر بخواهیم از اولین سرسلسله ایرانی که هخامنشی‌‌ها بودند، بررسی را آغاز کنیم می‌بینیم که پادشاهان و سرداران از دیرباز شکار را فنی مهم می‌دانستند. به همین جهت نخستین فنونی که در جنگ‌آوری به شاهزادگان آموخته می‌شد، آموزش شکار حیوانات گوناگون بود. سربازان نیز برای اینکه بهتر با فنون تیراندازی آشنا شوند به شکار حیوانات می‌پرداختند.
در بررسی تاریخچه شکار در ایران پس از عبور از دوران هخامنشی، نوبت به سلسله ساسانیان می‌رسید. در این دوره ما پادشاهان و شاهزادگانی را می‌بینیم که بیشتر برای تفریح به نخجیرگاه می‌رفته و به شکار حیوانات گوناگون می‌پرداختند. در این دوران هیچ قاعده و قانونی برای شکار حیوانات وجود نداشت. به همین خاطر شکارچیان می‌توانستند از هر ابزاری برای شکار حیوانات استفاده کنند.
اهمیت آموزش شکار
اهمیت آموزش شکار به این دلیل بود که شاهزادگان از همان نخست با مفاهیم صبر و شکیبایی، رنج و سختی، فنون تیراندازی و رزم، آیین پهلوانی و پادشاهی، اهمیت نظم و انضباط و ... آشنا می‌شدند. درواقع می‌توان گفت آیین شکار حیوانات خود یک آموزش کامل برای شاهزادگان به حساب می‌آمد.
ظهور اسلام و قوانین ذبح
پس از اینکه اسلام وارد ایران شد؛ رفته رفته قوانین آن در سطح جامعه گسترش یافت. برای مثال قانونی در ارتباط با ذبح حیوان وضع شد؛ با ورود اسلام باید قواعد ذبح حیوانات رعایت می‌شد. شکار با برخی وسایل منع شده بود. گوشت برخی از حیوانات حرام و مکروه اعلام شد. در یک قاعده کلی گفته می‌شد که شکار تنها در صورتی صحیح است که حیوان قابلیت دویدن و پرواز کردن را داشته باشد.
ورود سلاح‌های گرم در دوران قاجار و تحول در نظام شکار
در این گذر تاریخی دیگر به واقعه خاصی در بحث تاریخچه شکار در ایران برنمی‌خوریم، تا اینکه به دوره قاجار می‌رسیم.در این دوران شاهد پادشاهانی خوش‌گذران هستیم. پادشاهانی که هدفی جز خوش‌گذرانی نداشتند، و دیگر خبری از آموزش‌های شکار حیوانات به شاهزادگان با اهداف والا نبود. در این دوران ما شاهد ورود قوش دارباشی‌ها در کنار تفنگ دارباشی‌ها و میرشکار باشی‌ها هستیم. در واقع اختراع تفنگ باعث ایجاد تحول در نظام و آیین شکار شد. در دوره قاجاریه بسیاری از شکارگاه‌ها به تملک پادشاهان و دربار درآمده بود؛ و مردم عادی حق ورود به این شکارگاه‌ها را نداشتند. پرداختن به شکار بی‌رویه در این دوره باعث شد بسیاری از گونه‌های جانوری در معرض خطر انقراض قرار بگیرند.
بررسی تاریخچه شکار در ایران پس از دوران قاجار
بعد از آنکه سلسله قاجاریه منقرض شد شکار حیوانات دیگر از آن حالت درباری خود خارج شده و اکثرا در بین عشایر و سایر مردم روستانشین شایع شد. این اتفاق باعث شد که با شکار بی‌رویه برخی از حیوانات، در معرض انقراض قرار گیرند. این هرج‌ومرج ایجاد شده نهایتا در سال 1335 منجر به تشکیل نخستین کانون شکار در ایران شد که نقش تعیین‌کننده‌‌ای در تاریخچه شکار در ایران داشت؛ زیرا در این سال بود که اولین قوانین شکار وضع شد. پس از آن در سال 1346 بود که سازمان شکاربانی تشکیل شد.
نهایتا در سال 1350 سازمان حفاظت از محیط‌زیست جایگزین دو مورد قبلی شد خود نشان‌دهنده اهمیت شکار و قوانین آن است. برای آگاهی از متن این قوانین می‌توانید با مراجعه به اصل پنجم قانون اساسی با این قانون و تبصره های آن بیشتر آشنا شوید.