انواع اسلحه شکاری | آشنایی با مدل‌های مختلف تفنگ شکاری و کاربرد آنها

شکار از دیرباز پیوندی ناگسستنی با انسان داشته و با توجه به شرایط موجود، بر اساس اهداف مشخصی همچون تهیه غذا، دفاع از خود، جنگاوری و در نهایت تفریح و سرگرمی انجام می‌شده است. انسان به دلیل دارا نبودن سلاح طبیعی برای شکار یا دفاع از خود، شروع به ساختن ابزار آلاتی همچون نیزه، خنجر، فلاخن، زوبین و ... نمود. با پیشرفت و توسعه در این امر و گذشت زمان تنوع بسیاری در انواع اسلحه شکاری و نحوه استفاده از آنها به وجود آمد. امروزه به طور کلی دو نوع سلاح برای صید و شکار حیوانات گوناگون وجود دارد.

این دو نوع شامل اسلحه ساچمه زنی یا بادی برای شکار حیوانات کوچک و پرندگان است؛ دیگری اسلحه گلوله زنی است که جهت شکار حیوانات بزرگ و پستاندار از آن استفاده می‌کنند. در ایران هر فرد بالغی می‌تواند پروانه 3 نوع اسلحه شکاری را بدست آورد که شامل تفنگ ساچمه زنی، اسلحه گلوله زنی و یک اسلحه گلوله زنی با کالیبر 6 میلیمتر جهت مسابقات و تمرین تیراندازی خواهد بود. آشنایی با نوع اسلحه شکاری، کالیبر، مهماتی نظیر ساچمه، گلوله و فشنگ، نحوه تیراندازی و نگهداری مناسب از اسلحه از جمله موارد مهم در تهیه سلاح و هماهنگ نمودن آن با نوع صید است. 

دسته بندی انواع اسلحه شکاری

انواع اسلحه شکاری با توجه به نوع کالیبر، نوع صید، مهمات و نحوه قرار گیری فشنگ در آن اهمیت پیدا می‌کند. به طور مثال عوامل مهم زیر در شناخت و انتخاب یک اسلحه شکاری مناسب اهمیت دارند:

دقت و سرعت اسلحه شکاری

 اسلحه شکاری ساچمه زنی توانایی شلیک و هدف قرار دادن چندین هدف را به طور همزمان دارد. و برای شکارهای کوچک و پرندگان مناسب خواهد بود. اسلحه گلوله زنی قدرت هدف گیری یک شکار بزرگ همچون گوزن یا کل و ... را دارد و دقت و سرعت آن بیشتر است.

کالیبر اسلحه 

به قطر داخلی اسلحه کالیبر می‌گویند. گوناگونی و تنوع اندازه کالیبر در تفنگ گلوله زنی وجود داشته و شکارچی قدرت انتخاب بیشتری در خرید سلاح دارد. تفنگ ساچمه زنی در کالیبرهای 10-12-16-20-28 و 410 وجود داشته و باید اشاره نمود هرچه عدد کالیبر یک سلاح شکاری بالاتر باشد قطر داخلی اسلحه کوچک تر می‌شود. متداول‌ترین اسلحه شکاری ساچمه زنی در ایران کالیبر 12 و 16 است. هم‌چننین مهم‌ترین مهمات به کار رفته نیز فشنگ‌های 79 و 86 میلیمتری بوده که وزن بیشتری نسبت به سایر ساچمه ها دارند و در اصطلاح به آنها مگنوم می‌گویند.

آشنایی با انواع اسلحه شکاری

بر اساس مکانیزم قرار گیری فشنگ و ساچمه در اسلحه شکاری، تنوع بسیاری در آنها پدید آمده است که با اسامی معروفی همچون کمر شکن، چخماقی، کوسه، گلنگدنی، پمپی، اهرمی، نیمه خودکار شناخته می‌شوند. در ادامه هر کدام را با ذکر کاربرد و مشخصات آنها توضیح داده‌ایم.

تفنگ کمر شکن

به اسلحه‌هایی که از قسمت میانی تا شده تا بتوان آنها را مسلح کرد کمرشکن می‌گویند. تفنگ کمر شکن در انواع تک لول و دولول ساخته می‌شود.

تفنگ چخماقی

تفنگ چخماقی نوعی تفنگ است که در آن از سنگ چخماق برای چاشنی فشنگ استفاده شده است. برای مسلح کردن آن ابتدا باید آن را باز کرد و پس از بارگیری فشنگ، سنگ چخماق را به عقب کشید. تفنگ‌های اولیه که به آنها تفنگ‌های سرپر فتیله‌دار نیز می‌گفتند از جمله اولین سلاح‌های شکاری بودند که بعدها تفنگ چخماقی جایگزین آن شد. این تفنگ اولین بار به طور رسمی در ارتش اسپانیا مورد استفاده قرار گرفت. این نوع سلاح توسط دو اسلحه ساز فرانسوی به نام های Brushy و Jeslain ساخته شد. قدرت شلیک این سلاح بسیار بیشتر بود و تا آغاز اولین امپراتوری فرانسه از آن استفاده می‌شد.

تفنگ کوسه

مدل تفنگ شکاری کوسه در مدل‌های مختلفی ساخته شده است. یک نوع آن یک اسلحه بلژیکی تک لول است که به وسیله کمرشکن مسلح شده و فاقد چخماق است. مدل دیگر تفنگ تک لول نخجیر ساخت ایران بوده و به وسیله لوله مسلح می‌شود. به طور کلی مدل کوسه فاقد چخماق است. تفاوت بین تفنگ کوسه و تفنگ چخماق در ایمنی آنها است. تفنگ های چخماقی ایمنی بیشتری دارند. به صورت کلی توصیه می شود که بعد از پر کردن هر سلاحی لوله آن را به طرف پایین یا بالا قرار دهید.

تفنگ پمپی

تفنگ پمپی یا همان تفنگ بادی،  دارای یک استوانه یا سیلندر کوچک در زیر لوله خود هستند. این مخزن با هوای پرفشار پر می گردد تفنگ پمپی مانند تفنگ گازی عمل می کند اما محدودیت‌های آن را ندارد و می‌تواند نیمه اتوماتیک باشد. تفنگ‌های پمپی تفنگ‌های بسیار قوی و دقیقی هستند که در عین حال کاربرد آسانی نیز دارند اما برای استفاده از آن باید مجوز داشته باشید. این نوع تفنگ، لگد کمتری در هنگام شلیک داشته و در مقایسه با سایر تفنگ‌ها صدای کمتری نیز به هنگام شلیک تولید می‌کند.

تفنگ اهرمی 

تفنگ اهرمی دارای یک اهرم فلزی بزرگ است که در پشت ماشه قرار دارد. این اهرم معمولا محافظ ماشه را نیز تشکیل می‌دهد. برای باز کردن اکشن، اهرم را به سمت پایین و جلو فشار دهید، به این ترتیب محفظه کارتریج از بدنه خارج شده و بیرون می‌آید.

تفنگ شکاری نیمه خودکار

تفنگ‌های نیمه اتوماتیک یا نیمه خودکار، سلاح‌هایی هستند که به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با هر بار کشیدن ماشه، یک گلوله شلیک می‌کنند؛ سپس به طور خودکار پوکه فشنگ مصرف‌شده را بیرون می‌اندازند و یک گلوله جدید را برای شلیک بعدی داخل محفظه قرار می‌دهند. برخلاف تفنگ‌های ساچمه‌ای پمپی، که تیرانداز به‌طور دستی پمپ را پر و خالی می کند، تفنگ‌های نیمه‌خودکار این اقدامات را به‌طور خودکار انجام می‌دهند.

مکانیزم نیمه اتوماتیک سرعت شلیک سریع‌تری را در مقایسه با تفنگ‌های ساچمه‌ای ارائه می‌دهد. پس از شلیک یک گلوله، تیرانداز می‌تواند به‌سرعت با فشار دادن دوباره ماشه، گلوله دیگری را شلیک کند، زیرا تفنگ ساچمه‌ای به طور خودکار پوسته خالی را بیرون می‌آورد و یک گلوله تازه را جایگزین می‌کند.

آشنایی با اصطلاحات رایج در استفاده از انواع اسلحه شکاری

بر اساس نظرات کارشناسان بزرگ در مبحث شکار آنچه که موجب یک شکار موفقیت آمیز می‌گردد اسلحه، نوع کالیبر، تجهیزات و ... نیستند بلکه آشنایی شکارچی با شناخت آناتومی بدن حیوان و شلیک به نقطه حیاتی همانند گردن یا قلب خواهد بود که مرگ سریع حیوان را رقم می‌زند. از جمله اصطلاحات رایج شکارچیان در مورد استفاده و بکارگیری سلاح شکاری موارد زیر است:

نکات مهم در هنگام بکارگیری انواع اسلحه شکاری

برای بکارگیری اسلحه شکاری رعایت نکات زیر ضروری است:

• جهت شلیک یک تکیه گاه مناسب انتخاب کنید
• هرگز قنداق را به خود فشار ندهید
• تفنگ را به صورت راست، عمودی و یکپارچه در دست نگه دارید
• هیچگاه گلوله را در دهان خود قرار ندهید
• شلیک کامل  درست به نقاط حساس حیوان
• اسلحه خود را با توجه به نوع شکار انتخاب نمایید

حس مسئولیت پذیری در هنگام شکار یک جنبه اساسی و اخلاقی از آن است. مسولیت پذیری در شکار به معنای آگاهی از تأثیرات آن بر محیط زیست، حیوانات و دیگر عناصر دخیل در آن است. افراد مسئولیت پذیر به حفظ تعادل در جمعیت حیوانات و حفظ محیط زیست توجه دارند. رعایت قوانین شکار و محیط زیست در هر منطقه، نشانه‌ای از مسئولیت پذیری است. این قوانین به منظور حفاظت از حیوانات و محیط زیست تعیین شده‌اند. امید است تا با افزایش حس مسئولیت پذیری و حتی جایگزین کردن شکار با فعالیت‌هایی مانند رشته‌های ورزشی تراپ زنی و تیراندازی سفالی در حفظ محیط زیست برای نسل‌های آینده کوشا باشیم.