گردشگری شکار چیست؟ و چه اهدافی دارد؟
گردشگری شکار نیز می‌تواند دارای اهداف غیرمصرفی یا مصرفی باشد. به این معنی که در شکل غیرمصرفی فعالیت شکار تنها شامل تعقیب، مشاهده یا گرفتن عکس از حیوانات است و ممکن است همراه با یادگیری در مورد محیط زیست طبیعی و اکوسیستم‌ها هم باشد. مورد دوم یا همان مصرفی شامل گرفتن، زخمی کردن، یا کشتن حیوانات برای تامین غذا، تفریح یا اهداف حفاظتی است.
به نظر می‌رسد اشکال غیرمصرفی گردشگری شکار عموما گسترده‌تر از نوع مصرفی آن است. شکار معمولا جامعه را دوقطبی می‌کند و نگرش‌های مثبت و منفی مختلفی ایجاد می‌کند. مخالفان استدلال می‌کنند که شکار یک عمل غیراخلاقی است و ممکن است منجر به آسیب طبیعت و یا حتی انقراض گونه‌ها شود.
مزایا و معایب گردشگری شکار
آشنایی با سایر ملت‌ها و برقراری ارتباط بین تمدن‌ها، سبب گشته که بسیاری از افراد علاقمند به صید حیوانات در کشوری غیر از کشور خود باشند. صنعت گردشگری شکار در جهان از جمله مواردی است که این شکارچی‌ها می‌توانند پس از طی نمودن روند قانونی، دریافت اجازه و مجوز از سازمان محیط زیست کشور مورد نظر و عدم ورود سلاح‌های غیرمجاز به آن بپردازند. در ادامع به برخی از مزایا و معایب شکار می‌پردازیم.
مزایای گردشگردی شکار
- بودجه حفاظت: حامیان گردشگری شکار استدلال می‌کنند که هزینه‌های پرداخت شده توسط شکارچیان می‌تواند کمک قابل توجهی به تلاش‌های حفاظتی، تامین بودجه برای هزینه‌های حیات وحش، طرح‌های ضد شکار غیرقانونی و حفاظت از زیستگاه‌ها کند.
- تأثیر اقتصادی: گردشگری شکار می‌تواند اقتصاد محلی را با ایجاد درآمد برای راهنماها و مشاغل محلی تقویت کند. این درآمد برای جوامع در برخی مناطق ضروری است.
- کنترل جمعیت گونه‌ها: طرفداران شکار بر این باورند که شکار کنترل شده می‌تواند به مدیریت جمعیت حیات وحش و جلوگیری از افزایش آن کمک کند، عدم کنترل جمعیت برخی گونه‌ها می‌تواند منجر به تخریب زیستگاه‌ها و افزایش درگیری بین انسان و حیوان شود.
معایب گردشگری شکار
- نگرانی‌های اخلاقی: بسیاری از مردم مفهوم شکار برای ورزش و یا تفریح را از نظر اخلاقی ناشایست و غیرانسانی می‌دانند. کشتن حیوانات برای اهداف تفریحی دغدغه‌هایی را در مورد ارزش زندگی حیوانات و نحوه رفتار با آنها ایجاد می‌کند.
- تأثیرات زیست محیطی: منتقدان استدلال می‌کنند که شکار می‌تواند اکوسیستم‌ها را مختل کرده و منجر به عدم تعادل در جمعیت حیات وحش شود. حذف گونه‌های خاص می‌تواند بر کل زنجیره غذایی و پویایی اکوسیستم تأثیر بگذارد.
- احتمال سوء استفاده: نگرانی‌هایی در مورد احتمال سوء استفاده و اعمال غیرقانونی در صنعت گردشگری شکار، مانند شکار غیرقانونی، شیوه‌های شکار غیراخلاقی، یا شکار در مناطق حفاظت شده وجود دارد.
گردشگری شکار در ایران
موفقیت یک کشور در جذب توریست نیازمند برنامه‌های دقیق و همچنین سرمایه گذاری مناسب است. امروزه اکثر آژانس‌ها در سراسر جهان تورهای بوم‌گردی را برای بهره مندی از مناظر طبیعی، توانمندسازی جوامع محلی و ... برگزار می‌کنند. یکی از رایج‌ترین فعالیت‌ها در طبیعت شکار است که تا حدودی می‌تواند یک ورزش نیز محسوب شود. در ایران نیز برای تشویق بازدیدکنندگان و جذب توریست، تورهای بوم گردی برگزار می‌گردد. با توجه به طرح‌های حفاظتی اداره محیط زیست، برای گونه‌هایی با جمعیت زیاد مجوز شکار صادر می‌شود.
گردشگری شکار در پنج منطقه ایران شامل سه منطقه در استان یزد، یک منطقه در استان کرمان و یک منطقه در استان سمنان است. اگرچه این مناطق تحت نظارت بخش خصوصی است، اما به آنها تفویض نمی‌شود. در واقع، این مناطق به منظور حفاظت از بخش خصوصی برای دوره‌های کوتاه مدت واگذار شده و آنها فقط مسئول حفاظت از این مناطق هستند. هیچ گونه فعالیت ساختمانی و یا فعالیت دیگری در این مناطق مجاز نیست مگر اینکه با مجوز سازمان محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران باشد. اداره محیط زیست به طور کلی مجاز به ابطال آن در صورت بروز تخلف است.
قوانین رایج در گردشگری شکار
به منظور شکار در جهان، توجه و رعایت نکات زیر بسیار مهم است:
- دریافت مجوز گردشگری شکار در جهان از سوی وزارت جنگل‌داری کشور مقصد و مبدأ
- صید حیوان در مناطق معین گشته از سوی دولت
- ممنوعیت ورود سلاح غیر مجاز به کشور مقصد
- رعایت قوانین موجود مربوط به آن کشور
- دریافت مجوز سلاح و حمل آن
- درج نام، سلاح، نوع گونه مورد نظر برای صید، تاریخ شکار، ورود و خروج فرد در مجوز شکار
- شکارچی‌های خارجی فقط می‌توانند به صید اقلام شکاری مشخص شده دولت و محیط زیست به شکار بپردازند و مجاز به صید سایر حیوانات نیستند
- جریمه نقدی در صورت ایجاد بی نظمی در قوانین شکار
اقلام مجاز برای شکار در جهان
از جمله کشورهای محبوب جهان برای گردشگران شکارچی، کشورهای آفریقایی، مناطقی از آمریکا و اروپا است. در ادامه می‌خواهیم اقلام شکاری مرسوم در تعدادی از کشورهای جذاب برای گردشگران شکارچی را به تفکیک نام ببریم. شکار در مناطق مختلف جهان با توجه به تفاوت اقلیمی متفاوت است و از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- آرژانتین: شکار فاخته، کبوتر، بز کوهی، گوزن، یوزپلنگ و بوفالوی آبی
- کانادا: شکار گوزن، مرغ آبی، خرگوش صحرایی، کبک، خوک آبی و نهنگ بلوگا
- تانزانیا: شکار شیر، بوفالو، سیتاتونگا، گرنوک
- موزامبیک: شکار شیر، یوز پلنگ، بوفالوی کیپ
- آفریقای جنوبی: شکار گونه های نادری از بز کوهی به نام نیالا و سونی، کرگدن سفید، شیر، فیل و بوفالو
- نامیبیا: شکار یوزپلنگ، بوفالوی کیپ، کرگدن و فیل
- مونته نگرو: شکار بلدرچین، اردک، قمری، نوک دراز، خرس، خرگوش، گراز وحشی، شوکا و گرگ
- بلاروس: شکار گاومیش کوهان دار، ماهی و پرنده
- قفقاز و ترکیه: شکار خرس، بزکوهی شاموآ، بز وحشی بنزوآر، گراز وحشی، یوزپلنگ، گرگ، شغال و روباه
- تاجیکستان: شکار خرس قهوه ای، بز کوهی سیبری، گوسفند وحشی، پلنگ، تذرو، گرگ تبتی، گراز، شغال؛ خرگوش و پرنده و ماهی
- قرقیزستان: شکار گرگ و روباه
- بلغارستان: شکار گرگ، کل، خرس، گوزن، قوچ و گرگ
- مجارستان: شکار قوچ، گوزن، شوکا؛ گراز، قرقاول
- ایران: شکار کل، آهو، بز کوهی، پرندگان مهاجر، روباه، انواع ماهی
قوانین مسئولانه برای شکار در جهان
شکار در جهان در قالب یک نوع سرگرمی و ورزش قرار گرفته و شکارچی‌ها به صورت یک قانون نانوشته به رعایت شکار جوانمردانه و منصفانه می‌پردازند. صید بی رویه و خارج از عرف با هدف سودجویی و کشتار صورت بگیرد یک جنایت به حساب می آید. در زیر تعدادی از این قوانین جوانمردانه و ممنوعیت‌های شکار در جهان عبارتند از:
- صید حیوان زمانی که خواب یا در لانه خود است
- تعقیب حیوان با خودروهای پر سرعت
- شکار حیوان در منطقه شوسه و تیراندازی در فاصله 50 متری به حیوان
- آزار حیوان و دادن مواد مخدر به آن ها
- صید پستانداران ماده که دارای جنین هستند
- برداشتن تخم پرندگان وحشی
- استفاده از مسلسل و سلاح مرگبار برای شکار
آشنایی با اصطلاحات و قوانین موجود شکار در جهان
شکار در جهان تحت عناوین و قوانین خاص تعیین شده از سوی دولت و بخش های خصوصی صورت می گیرد و به این صورت از آسیب جدی به محیط زیست و تنوع جانوری جلوگیری شده و تعادل اکوسیستم حفظ می گردد.
- فصل شکار در جهان: پس از بررسی های کارشناسان محیط زیست و جمع آوری اقلام شکاری از نظر نوع و تعداد صید حیوانات، در فصل های پاییز و زمستان که تولید مثل حیوانات به امام رسیده در مناطق محافظت شده انجام می گیرد.
- منطقه شکار ممنوع: مناطق محافظت شده ای که به دلیل محافظت از گونه های در حال انقراض بوده و شکار در آن ممنوع و یا طبق قوانین سفت و سخت قابل انجام است
- پروانه شکار: بعد اعلام فصل مجاز شکار در جهان، شکارچی های می توانند با کسب مجوز یا صرف هزینه (برای حیوانات وحشی) و یا به صورت رایگان (در صورت از بین بردن حیوانات موذی) نسبت به دریافت آن اقدام نمایند.
ابزارهای ضروری برای شکار در جهان
تهیه ابزار ضروری شکار در جهان و ایران شبیه هم می باشد و فقط به دلیل تنوع و تفاوت های منطقه ای، نوع حیوان شکاری و نحوه استتار متفاوت است. از زیر تعدادی از ابزارآلات شکار در جهان آورده شده است:
- اسلحه: تفنگ بادی، ساچمه ای، گلوله زنی، چهارپاره، تیر مویی، قلاب ماهی گیری، تور، سلاح سرد مثل چاقو
- لباس: با توجه به نوع منطقه و سردی یا گرمی و پوشش گیاهی برای استتار فرق دارد، ولی در هر صورت لباس شکار باید بدن شکارچی را گرم یا خنک نگه دارد، راحت باشد، راه رفتن را دشوار ننماید و استتار به خوبی صورت بگیرد. از جمله این موارد دستکش، کفش یا پوتین و ... را می‌توان نام برد.
- لوازم جانبی: به منظور فراهم نمودن امکانات رفاهی در سفر می توانید این موارد را هم تهیه نمایید: کبریت دائمی، کیسه خواب، دوربین شکاری، قمقمه و ظرف غذا، چادر، کاور اسلحه، کوله پشتی و قطب نما.
به طور خلاصه، گردشگری شکار همچنان یک موضوع چندوجهی است و انگیزه‌های اقتصادی را با نگرانی‌های اخلاقی و زیست محیطی در هم می‌آمیزد. این بحث بر نیاز به راه‌حل‌های موثر تاکید دارد تا ضمن رعایت تعادل اکوسیستم‌ها، به رونق توریسم نیز منجر شود. در این رابطه یافتن زمینه مشترک بین منافع شکارچیان و جوامع محلی با حافظان محیط زیست برای شکل دادن به نتیجه‌ای اخلاقی و پایدار در این صنعت بسیار مهم است.