آشنایی با انواع قلاب ماهیگیری، خصوصیات و کاربرد آنها

یکی از نکات مهم در ماهیگیری، آشنایی با انواع قلاب ماهیگیری است. جالب است بدانید که از گذشته‌های بسیار دور هنر ساخت قلاب در بین بشر متداول بوده و باستان شناسان در آثار باستانی کشف شده قلاب‌هایی از جنس سنگ و استخوان هم یافته‌اند! در حال حاضر انواع قلاب ماهیگیری تولید می‌شود که مطمئنا انتخاب نوع و سایز مناسب آن، کار را برای ماهیگیران خصوصا افراد تازه کار مشکل می‌کند. در ادامه با خصوصیات انواع قلاب ماهیگیری آشنا خواهیم شد.

اجزای یک قلاب ماهیگیری؛ انواع قلاب ماهیگیری

انواع قلاب‌ ماهیگیری دارای بخش‌های مختلفی هستند که شامل دهانه‌ای گسترده، پایه‌ای بلند، نوکی تیز یا چشم یا سوراخی برآمده می‌شود. ولی قلاب‌ها اجزای دیگری هم دارند که در زیر آن‌ها را برای شما برشمرده‌ایم. اجزای قلاب ماهیگیری عبارتند از:

• چشم (Eye): چشم قلاب حلقه ایست که نخ ماهیگیری به آن گره زده می‌شود. چشم قلاب هم دارای انواع مختلفی همچون چشم معمولی، چشم رو به داخل، چشم رو به خارج، چشم پارویی و چشم سوزنی هستند.
• نوک (Point): نوک قلاب وارد دهان ماهی می‌شود و انواعی نظیر نوک سوزنی، نوک چاقویی و نوک مقعر دارد، که هر کدام از آنان کاربردهای خاص خود را دارند.
• پیکان (Barb): مانع از جداشدن ماهی از قلاب می‌شود.
• کمان (Bend): به همراه پایه قلاب نوک را به چشم متصل می‌سازد.
• ساق یا پایه (Shank)
• دهانه (Gape): فاصله بین پایه قلاب تا نوک آن می‌باشد.
• گلو (Bite یا Throat)

انواع قلاب ماهیگیری و کاربرد آنها

انواع قلاب ماهیگیری برای روش‌های مختلف ماهیگیری و در شکل‌های مختلفی ساخته شده‌اند. بعضی از قلاب‌ها دو یا سه شاخه هستند، به این معنا که روی یک پایه دو یا سه تا قلاب قرار گرفته است. این نوع قلاب‌ها استفاده‌های خاصی دارند و معمولا در فروشگاه‌های لوازم ماهیگیری یافت می‌شوند.

قلاب‌های ماهیگیری چند شاخه در مقایسه با قلاب‌های تکی تنوع سایز بیشتری دارند. برای مثال دهانه قلاب شماره 6 چند شاخه در مقایسه با قلاب تکی شماره 6، متفاوت و بیشتر است. بعضی از آن‌ها فاصله زیادی بین نوک و پایه آنان وجود دارد، به این معنا که با استفاده از کرم‌های پلاستیکی ضخیم در آنان، همچنان جای کافی برای طعمه دارند.

برخی دیگر، نوک‌ها، کمان‌های متمایز، یا حتی سیم مارپیچی برای اطمینان از قرارگیری طعمه بر روی آنان هم دارند. شما می‌توانید قلاب های ساخته شده از فلزات خیلی سنگین یا سیم‌های نازک تهیه نمایید و همه این‌ها بستگی به نوع ماهی که آن قلاب‌ها برایشان طراحی شده‌اند، بستگی دارد. در ادامه تعدادی از انواع قلاب ماهیگیری مورد استفاده توسط ماهیگیران دنیا را خدمت شما ارائه می‌نماییم:

قلاب‌های ساده (Limerick Hook)؛ انواع قلاب ماهیگیری

قلاب‌های ساده (Limerick Hook) معمولی‌ترین انواع قلاب ماهیگیری بوده و ارزان‌ترین نوع هم به شمار می‌آیند. پایه (ساق) قلاب ماهیگیری ساده و صاف بوده و در دهانه آن خمیدگی مشاهده نمی‌گردد.

قلاب‌های خودکش (Suicide Hook)؛ انواع قلاب ماهیگیری

قلاب خودکش (Suicide Hook) نوع دیگری است که نوک آن حالت منقار داشته و پایه (ساق) آن کوتاه است. چشم این قلاب‌ها به سمت بیرون خمیدگی دارد و برای اتصال آن به نخ ماهیگیری بهتر است از گره‌هایی که بر روی پایه قلاب حلقه می‌شود استفاده نمود. قلاب خودکش برای صید ماهی های دارای لب نرم و گوشتی مانند کپور مناسب هستند.

قلاب‌های دایره‌ای (Circle Hook)؛ انواع قلاب ماهیگیری

قلاب‌های دایره‌ای (Circle Hook) برای استفاده از طعمه‌هایی مثل میگو و تکه مرکب ماهی ایده آل هستند. معمولاً قلاب‌های دایره‌ای برای ماهیگیری به روش «بگیر و رها کن» به کار گرفته می‌شوند. این قلاب‌ها به علت شکل خاصی که دارند، در صورت استفاده صحیح از آنان، به کناره‌های دهان ماهی گیر می‌کند و وارد معده ماهی نمی‌شود و می‌توان بسیار ساده تر، آن را از دهان ماهی خارج نمود.

انواع قلاب ماهیگیری اوشاوگ نسی (O'Shaughnessy Hook)؛ انواع قلاب ماهیگیری

قلاب ماهیگیری اوشاوگ نسی (O'Shaughnessy Hook) اوایل برای صید در آب‌های شور استفاده می‌شد. این قلاب یک کمان گرد محکم دارد و بهترین کاربرد آن به هنگام استفاده از طعمه‌های زنده است.

قلاب با پایه آفست (Offset Shank Hook)؛ انواع قلاب ماهیگیری

دهانه قلاب‌های با پایه آفست (Offset Shank Hook) خمیده شده و به شکل L می‌باشد و عمدتا برای نگهداشتن کرم‌های پلاستیکی روی قلاب استفاده می‌شود.

قلاب اختاپوس (Octopus Hook)؛ انواع قلاب ماهیگیری 

قلاب‌های اختاپوس (Octopus Hook) کوتاه هستند و پایه خمیده‌ای دارند، ولی نه به شدت قلاب‌های دایره‌ای. قلاب اکتاپوس اغلب زمانی که تمایل به ماهیگیری با طعمه و استفاده از یک قلاب کم وزن و کوچک دارید مناسب است. این قلاب‌ها برای قلاب گیری با زالو از راه دهانش، ایده آل است. این نوع قلاب انواع گوناگونی دارد که قلاب پشه معروفترین نوع آن به شمار می‌رود.

 قلاب تخم مرغی (Egg Hook)؛ انواع قلاب ماهیگیری

از انواع قلاب ماهیگیری، قلاب‌های تخم مرغی (Egg Hook) هستند که دارای پایه کوتاه و دهانه بزرگی اند. این قلاب‌ها برای قرارگیری طعمه‌هایی مثل تخم‌های سالمون، ذرت و سایر طعمه های آماده طراحی شده‌اند.

جنس انواع قلاب ماهیگیری؛ انواع قلاب ماهیگیری از چه موادی ساخته می‌شوند؟

اکثر انواع قلاب ماهیگیری از فرمی از فولاد (گستره ای از آهن خالص تا فولاد ضد زنگ) ساخته می‌شوند. قلاب‌های ضد زنگ بسیار مفید هستند؛ چرا که در اثر تماس با آب از بین نمی‌روند و زنگ نمی‌زنند. قلاب‌هایی که در آب‌های شور استفاده می‌شوند معمولا از موادی ساخته می‌شوند که ضد زنگ باشند، در حالی که برای قلاب‌های آب‌های شیرین چنین ضرورتی وجود ندارد.

زیرا زنگ زدگی فلزات در آب‌های شیرین آهسته‌تر از آب‌های شور رخ می‌دهد. برخی آلیاژهای به کار رفته در انواع قلاب ماهیگیری، تیزی قلاب را حفظ می‌نمایند و برخی دیگر به آن استحکام بهتری می‌بخشند و از خم شدن آن به هنگام صید یک ماهی بزرگ جلوگیری می‌کنند.

جنس انواع قلاب ماهیگیری مناسب برای صید در رودخانه‌ها

بهتر است رنگ قلاب ماهیگیری شما نزدیک به رنگ طعمه و یا محیط باشد، از این رو قلاب‌های برنزی در ماهیگیری رودخانه بسیار مناسب‌تر هستند. زیرا قلاب‌های برنزی به خاطر رنگ برنزی که دارند نسبت به قلاب‌های با رنگ نقره‌ای و نیکلی بهتر استتار می‌گردند. حال اگر قلاب برنزی از نوع طعمه نگه دار (bait holder) باشد که فوق العاده است.

این قلاب‌ها دو عدد خار روی پایه قلاب دارند که سبب می‌شود طعمه روی قلاب لیز نخورد و ثابت باقی بماند.

جنس انواع قلاب ماهیگیری در روش «بگیر و رها کن»

اگر قصد دارید تنها به صورت ورزشی و تفریحی و طبق اصل «بگیر و رها کن» ماهیگیری نمایید، بهتر است از به کارگیری قلاب ماهیگیری فولاد ضد زنگ خودداری نمایید. زیرا برخی اوقات قلاب بیشتر از حد معمول وارد حفره دهانی ماهی می‌گردد و عملا خارج نمودن آن سبب مرگ ماهی خواهد شد. هنگامی که قلاب ماهیگیری از جنس فولاد ضد نباشد، شما می‌توانید نخ را از انتهای جایی که به قلاب اتصال دارد، ببرید و ماهی را آزاد سازید.

در این حالت قلاب‌های برنزی و معمولی ظرف مدت چند روز زنگ زده و از جای خود حرکت کرده و دفع می گردند، در صورتی که قلاب های ضد زنگ این گونه نیستند و سبب آسیب های جدی و آزار ماهی ها و حتی مرگ آنان می گردند.

بهترین کار جهت درآوردن قلاب ماهیگیری از دهان ماهی بدون هیچ آسیبی و رها کردن مجدد آن در آب استفاده از وسیله دیسگورجر (Disgorger) یا قلاب درآور می‌باشد.

مبنای انتخاب سایز قلاب ماهیگیری چیست؟

بسته به اینکه قصد صید چه نوع ماهی را دارید، علاوه بر نوع قلاب، باید سایز متناسب با آن را نیز انتخاب نمایید. اکثر ماهیگیرها باور دارند که با قلاب کوچک هم می‌توان ماهی‌های بزرگ و بر عکس آن را صید نمود. این باور تا حدی صحیح است، اما نکته اینجاست زمانی که می‌خواهید با یک قلاب کوچک، ماهی‌های بزرگ را صید نمایید، به علت کوچکی قلاب، شانس گیر کردن آن در دهان ماهی کاهش می‌یابد، و همچنین برعکس آن.

البته استثناهایی هم وجود دارد، برای مثال به منظور صید ماهی‌های زیرکی همچون آمور، باید حتما از قلاب‌های کوچک استفاده نمایید تا اینکه ماهی نترسد. سایز مناسب برای هر ماهی را بر حسب تجربه و دقت می‌توانید تشخیص دهید. در هر صورت جهت انتخاب قلاب ماهیگیری مناسب ابتدا باید به این نکته توجه داشت که شما قصد صید چه نوع ماهی را دارید. به طور کلی بهتر است جهت:

•  صید ماهی‌هایی مانند کپور که حفره دهانی آنان گرد است، از انواع قلاب ماهیگیری پایه کوتاه استفاده نمایید.
•  صید ماهی‌هایی همچون سوف، اسبله که حفره دهانی بزرگ و غیر دایره‌ای دارند، از انواع قلاب ماهیگیری پایه بلند استفاده نمایید.
• صید ماهی‌هایی که دهان بزرگی دارند و طعمه را گاز می گیرند، می‌توان با استفاده از قلاب‌های دو یا سه شاخه، شانس گیر کردن قلاب به دهان ماهی را افزایش داد.

یکی از مهم‌ترین نکات در مورد انتخاب قلاب ماهیگیری، میزان تیزی آن است. برخی از قلاب‌ها بسیار تیز هستند، اما برخی دیگر نیازمند تیز کردن هستند. قلاب ماهیگیری کند آن طور که باید عمل نمی‌کند و نتیجه آن از دست دادن ماهی و شکست در صید آن خواهد شد. علاوه بر اهمیت اندازه و نوع قلابی که استفاده می‌کنید، باید از تیز بودن آن هم اطمینان حاصل نمایید.

سیستم سایز قلاب ماهیگیری چگونه است؟

در کل متأسفانه هیچ سیستم اندازه ساده‌ای برای قلاب ماهیگیری وجود ندارد. اندازه قلاب بر حسب فاصله میان پایه قلاب و دهانه آن یا همان طول پایه محاسبه می‌شود. هر چه این عدد بزرگتر باشد اندازه قلاب تا نوک آن کوچکتر است. قلاب شماره 22 خیلی کوچک است و برای بستن پشه به کار می رود، در حالی که قلاب شماره 6 با اندازه یک چهارم اینچ برای صید ماهی بریم (Bream، نوعی ماهی دریایی) مناسبتر است.

سیستم اندازه پیوسته است تا زمانی که به شماره یک برسید. از یک به بعد به صورت  1/0 و 2/0 و غیره است. قلاب با اندازه 2/0 اندازه ای مناسب کرم های پلاستیکی است که برای صید ماهی بس (BassT انواع ماهی موجود در آب های شور و شیرین) مناسب است. بزرگترین قلاب با اندازه 1/0 هم برای صید کوسه ماهی مناسب می‌باشد. می‌توان گفت پایه قلاب هم اندازه ای تقریباً استاندارد دارد، برای مثال قلاب شماره 6 معمولا پنج هشتم تا هفت هشتم اینچ طول دارد.

اگر عدد اندازه قلاب با یک عدد و علامتی مثل x همراه باشد، به این معناست که ساق این قلاب بلندتر یا کوتاهتر از حد معمول است. برای مثال قلاب 2x Short #6، قلاب شماره ششی می‌باشد که طول پایه یا ساق آن، طول پایه قلاب دو برابر کوچکتر از شماره شش خواهد بود.  قلاب #6 2x Long، قلاب شماره ششی بوده که طول ساق آن، برابر با طول ساق قلاب دو برابر بزرگتر قلاب شماره 6 است.

عموما بزرگترین اندازه قلابی که شما ممکن است به هنگام ماهیگیری در آب های شیرین به آن نیاز داشته باشید، قلاب شماره یک است. در صورتی که ماهیگیران آب های شور تمایل دارند از اندازه های 1/0 یا بزرگتر از آن استفاده نمایند.

هیچ معیاری برای اندازه قلاب های ماهیگیری وجود ندارد، و این به این معناست که قلاب شماره 6 یک تولید کننده می‌تواند با همان قلاب با همان شماره از یک تولید کننده دیگر تفاوت داشته باشد؛ هر چند که این تفاوت خیلی زیاد نیست!

با رعایت موارد و نکاتی که در این مقاله از مجموعه مقالات آموزش ماهیگیری وبسایت تارگتینو اشاره گردید، شما قادر خواهید بود نوع مرغوب و محکم قلاب ماهیگیری را انتخاب نمایید تا تحمل فشارهای وارده از سمت ماهی را داشته باشد و نشکند یا خم نشود. علاوه بر تمامی نکات ذکر شده، مسلماً مشورت و کمک گرفتن از ماهیگیرهای با تجربه و خبره خالی از لطف نیست و شما را در جهت داشتن یک روز ماهیگیری خوب و موفقیت آمیز یاری خواهد نمود.