ماهی شیر (Seer Fish) | از ماهی شیر یا شیرماهی چه می‌دانید؟

ماهی شیر (Seer Fish) از ماهی‌های مرغوب جنوب ایران است که در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می‌کند. این ماهی گوشت بسیار لذیذی دارد. از نظر شکل و ظاهر، به ماهی قباد شبیه بوده ولی کمی از ماهی قباد بزرگتر است. ماهی شیر بدنی کشیده با طرح‌هایی راه راه و رنگ آبی نفتی دارد. طول ماهی شیر تا یک متر و گاهی نیز به یک و نیم متر می‌رسد.

وزن این ماهی اغلب بین 5 تا 65 کیلوگرم است. شیرماهی از رده تن ماهیان است و خوراک این ماهی از ماهی‌های کوچکتر و آبزیان پلانکتونی تشکیل می‌شود. ماهی شیر دارای فلس‌های ریز است. هر چقدر بزرگ‌تر باشد گوشت آن بیشتر و خوش‌خوراک‌تر است. البته به دلیل بزرگ بودن ماهی، به‌ صورت فیله‌های تکه شده و برش کالباسی به فروش می‌رسد.

خصوصیات ماهی شیر (Seer Fish) 

شیرماهی (Seer Fish) در منطقه وسیعی در جنوب شرقی آسیا و خاورمیانه، چین، ژاپن، استرالیا و همچنین سواحل شرقی آفریقا پیدا می‌شود. ماهی شیر باله دمی دو شاخه دارد که از ویژگی‌های مهم این ماهی به شمار می‌رود. از نظر ظاهری بدن این ماهی دوکی شکل و مقطع عرضی آن بیضی است. این ماهی را می‌توان اغلب در آب‌های کم عمق و در طول شیب‌های ساحلی یافت.

این ماهی دارای استخوان‌های بلند سمی است که در صورت تماس با بسیاری از موجودات دریایی می‌تواند کشنده باشد. هر چند تاکنون گزارش‌هایی از مرگبار بودن آن برای انسان به دست نرسیده است ولی باعث درد، سردرد و تهوع می‌شود. شیرماهی‌ها معمولا به انسان حمله نمی‌کنند مگر آنکه تحریک بشوند. در صورت گزیده شدن توسط شیرماهی‌ها باید به ‌سرعت عضو گزیده شده را در معرض آب گرم قرار داده و بلافاصله به پزشک مراجعه نمود.

نحوه صید ماهی شیر؛ بهترین طعمه برای ماهی شیر چیست؟

ماهی شیر (Seer Fish) از جمله ماهیان بسیار ممتاز و صادراتی در اکثر کشورهای دنیا محسـوب می‌شود. از گروه ماهیان سطـحی‌زی و درشـت کرانه‌ای است که مهاجرت‌های طولانی در طول ساحل تا 1000 مایل را نیز انجام می‌دهد. مهمترین ابزار صید بکار برده شده برای ماهی شیر در اقیانوس هند، تورهای گوشگیر است که به طور متوسط 55 درصد از کل صید را تشکیل می‌دهد. صید ماهی توسط تورهای گوشگیر به 3 روش صورت می‌گیرد.

• چشمه گیر شدن یا تنها گیر شدن یا گوشگیر 
• تور پیچ شدن از طریق دندان‌ها، فک‌ها یا زوائد بدن 
• سرگیر شدن

به صورت انحصاری در آب‌های اقتصادی کشور عمان، تورهای گوشگیر شناور و ثابت به عنوان تورهای غالب برای ماهی شیر استفاده می‌شود که اندازه چشمه تورها از 16 تا 6 سانتیمتر در نوسان است و چشمه تورهای 7 و 12 سانتیمتر بیشترین سهم صید را دارند.

نحوه صید ماهی شیر جنوب در ایران چگونه است؟

میانگین صید ماهی شیر در آب‌های جنوب کشور در حدود 20 هزار تن بوده که سهم صید استان سیستان و بلوچستان حدود 26 درصد است. در حوزه آب‌های استان سیستان و بلوچستان در طی سال‌های اخیر، صید شیرماهی بیش از  40 درصد رشد داشته است که نتیجه افزایش فعالیت‌های صیادی، بویژه استفاده گسترده از تورهای گوشگیر می‌تواند باشد.

بنابراین، به دلیل نقش  شیر ماهی در درآمد صیادان منطقه و همچنین اهمیت تورهای گوشگیر، به عنوان ابزار غالب صید، با اهداف تعیین ترکیب طولی شیر ماهی به تفکیک چشمه تورها و سایر ابزارهای صید و تعیین نسبت صید ماهیان نابالغ و بررسی نسبت صید این ماهی در ابزار صید مطالعاتی انجام شده است.

صید ماهی شیر با تور گوشگیر یا (Gillnets)

در ایران، هر چند که مطالعات متعددی در خصوص بیولوژی تولید مثل و تغذیه و ارزیابی ذخایر ماهی شیر صورت گرفته، اما مطالعات در مورد تورهای گوشگیر مورد استفاده این گونه و بررسی کارایی صید آنها کم است. تورهای گوشگیر، تورهای بافته شده‌ای هستند که به صورت عمودی داخل آب فرو می‌روند. یک ردیف شناور متصل شده در طناب بالایی و یک ردیف وزنه متصل به طناب پایینی در گوشگیر باعث می‌شود تا به صورت عمودی داخل آب بایستد.

تورهای گوشگیر ابزاری برای صیدماهی به روش انتظاری هستند. روش کار این تورها به این صورت است که به مدت زیاد در یک نقطه بی‌حرکت باقی می‌مانند؛ به این ترتیب ماهی‌ها نسبت به وجود آن بی‌تفاوت شده و در دام می‌افتند. انواع تورهای گوشگیر ثابت و متحرک وجود دارد که هر کدام برای موقعیت‌های خاص ماهیگیری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اصطلاح چشمه تور در تورهای گوشگیر

چشمه تور در واقع به سوراخ‌های موجود در تور گوشگیر گفته می‌شود که ماهی داخل آنها گیر می‌افتد. سایز این چشمه‌ها در انواع گوشگیر متفاوت بوده و در سایزهای مختلفی ساخته می‌شوند. بنابراین برای صید انواع مختلف ماهی از انواع گوشگیر با چشمه تورهای مختلف استفاده می‌شود.

بر اساس نتایج به دست آمده، برای صید شیرماهی، چشمه تور 171 میلیمتر می‌تواند با هدف صید مسئولانه برای بهره برداری از ذخائر این ماهی مجاز شناخته شود. از اهرم‌های مهم قابل اجرا در مدیریت صید ابزارهای صید تور-محور از قبیل تورهای گوشگیر، استفاده از حداقل اندازه چشمه تور مجاز بوده که هدف آن به حداقل رساندن صید ماهیان نابالغ جهت نزدیک شدن به صید پایدار ذخایر است.

اجرای ممنوعیت استفاده از چشمه تورهای 110-57 میلیمتر برای صید شیرماهی الزامی است. بنظر می‌رسد استفاده از تورهای با اندازه چشمه 146 میلیمتر و بزرگتر، برای صید مسئولانه ماهی شیر مناسب می‌باشند. با این وجود، پیشنهاد چشمه تور استاندارد نیاز به بررسی مجدد در آزمایش‌های میدانی دارد.