وینچ در آفرود چیست و چه کاربردی دارد؟

وینچ ابزاری ضروری است که در ماجراجویی‌های آفرود برای بسیاری از اهداف استفاده می‌شود. برای مثال ماشینی که در گل مانده، ماشینی که در یک سربالایی با شیب تند گیر کرده و ...  . وینچ یک وسیله مکانیکی قدرتمند است که می‌تواند بارهای سنگین را با استفاده از یک کابل یا طناب قوی بکشد یا بالا ببرد. در ادامه به کاربرد وینچ در آفرود و نحوه استفاده از آن می‌پردازیم.

وینچ چیست و اجزای آن چیست؟

وینچ از اجزای متعددی از جمله موتور، قرقره دوک یا درام (Drum)، حلقه هدایت کننده (Fairlead)، کابل یا طناب و سیستم کنترل تشکیل شده است. موتور، نیروی کار وینچ را فراهم می‌کند، در حالی که درام، کابل یا طناب را نگه می‌دارد. Fairlead وسیله‌ای است که کابل را روی درام هدایت و عملکرد روان طناب را تسهیل می‌کند. کابل یا طناب برای کشیدن یا بالا بردن به یک گیره متصل است. برای کار با وینچ از سیستم کنترل استفاده می‌شود که به کاربر امکان می‌دهد جهت و سرعت فرآیند وینچ کردن را کنترل کند.

موتور وینچ

موتور در وینچ به درام نیرو می‌دهد تا بچرخد و بتواند سیم را به دور خود پیچیده، باز کند و بیرون دهد. البته همه وینچ‌ها دارای موتور نیستند، اما اکثر وینچ‌های آفرودی  دارای موتوری برای افزایش سرعت کار هستند. در همه انواع موتورها، هرچه قدرت اسب بخار بالاتر باشد، موتور دارای گشتاور و قدرت بیشتری خواهد بود. اسب بخار موتور تاثیر مستقیمی بر روی سرعت جمع شدن طناب و قدرت کشش دارد.

قرقره دوک یا درام (Drum)

درام جزئی از سیستم وینچ و در واقع یک دوک است. وینچ‌ها وسایلی هستند که از کابل بلندی که دور یک درام (دوک) استوانه‌ای پیچیده شده، تشکیل شده و برای حمل و کشیدن وسایل سنگین استفاده می‌شود. درام معمولا‌ به موتور متصل است که می‌تواند آن را در هر جهتی بچرخاند، در نتیجه یا کابل را به بیرون می‌دهد یا آن را به سمت داخل جمع می‌کند. اندازه درام وینچ نسبت به اندازه کل سیستم و همچنین کابل آن متفاوت خواهد بود و ممکن است به صورت موتوری یا دستی چرخانده شود.

حلقه هدایت کننده (Fairlead)

هدف اصلی Fairlead جلوگیری از آسیب یا فرسودگی طناب وینچ در حین استفاده از وینچ است. به طور کلی، وینچ داخل یا روی سپر قرار می‌گیرد و حلقه نیز جلوی وینچ است. بدون Fairlead، طول عمر طناب وینچ شما بسیار کاهش می‌یابد. بدون استفاده از حلقه، طناب وینچ مستقیما روی لبه‌های تیز سپر شما ساییده و باعث ایجاد پارگی‌های زیادی روی طناب می‌شود. همچنین حلقه هدایت باعث می‌شود تا طناب بهتر و منظم‌تر جمع شود.

Fairleads در اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود دارد، اما بهتر است که حلقه‌ای انتخاب کنید که برای وینچ شما مناسب باشد. در بسیاری از موارد، وینچ کردن در یک زاویه انجام نمی‌شود، بنابراین مهم است که یک لید با کیفیت با حلقه بزرگ داشته باشید که طناب وینچ شما را هدایت کند.

کابل یا طناب وینچ

دو نوع کابل برای وینچ وجود دارد: یکی فلزی و دیگری از جنس الیاف مصنوعی. کابل الیای مصنوعی بسیار انعطاف پذیر و کم وزن است؛ بنابراین حمل و نقل آن بسیار ساده‌تر بوده و کمتر از کابل فولادی پیچ می‌خورد. طناب مصنوعی سطوح تیز و ناهمواری را ایجاد نمی‌کند. بنابراین کار با آن بدون دستکش بسیار ایمن‌تر است. کابل فولادی برای استفاده در زمین‌های گلی، سنگ و ماسه مناسب است، زیرا کمتر مستعد ساییدگی و خوردگی است. فولاد همچنین مقرون به صرفه‌تر از الیاف است و نیاز به نگهداری کمتری دارد.

با این حال، کابل فولادی زنگ می‌زند و همچنین در هنگام سایش، سطوح تیزی ایجاد کرده که برای کار کردن با آن به دستکش نیاز خواهید داشت. توصیه می‌شود که برای جلوگیری از زنگ زدگی، روکش سبکی از روغن زنجیر یا WD-40 روی آن استفاده شود. فولاد همچنین مستعد پیچ خوردگی است، که باعث می‌شود پیچش آن به درستی روی درام انجام نشود.

انواع وینچ

اصولا دو نوع وینچ در آفرود استفاده می‌شود: وینچ‌های برقی و هیدرولیک. وینچ‌های برقی به دلیل سادگی، نصب آسان و مقرون به صرفه بودن در بین علاقه مندان به آفرود رایج‌تر است. این نوع وینچ بر روی سیستم الکتریکی خودرو کار گذاشته شده و قدرت کشش کافی را برای اکثر موانع آفرودی دارد. وینچ‌های هیدرولیک، از سوی دیگر، توسط پمپ فرمان خودرو یا از یک سیستم هیدرولیک جداگانه تغذیه می‌شوند. این نوع وینچ‌ها قدرت کشش عالی دارند. اما نصب آنها پیچیده‌تر و قیمت آن نیز گران‌تر است.

ظرفیت وینچ

ظرفیت وینچ به حداکثر باری اشاره دارد که یک وینچ می‌تواند به راحتی تحمل کند. ظرفیت به عواملی مانند قدرت موتور، قدرت دنده، قطر و استحکام کابل یا طناب بستگی دارد. وینچ‌ها در ظرفیت‌های مختلفی موجود هستند که معمولا با واحد پوند یا کیلوگرم مشخص می‌شود. ظرفیت وینچ از 8000 پوند تا 18000 پوند متغیر است. سعی کنید وینچی را انتخاب کنید که ظرفیت کافی برای تحمل وزن وسیله نقلیه شما و هر بار اضافی دیگر را داشته باشد.

چگونه یک وینچ مناسب انتخاب کنم؟

هنگام انتخاب یک وینچ برای استفاده در آفرود، عواملی مانند وزن وسیله نقلیه، نوع زمینی که طی می‌کنید و احتمال برخورد با موانع چالش برانگیز را در نظر بگیرید. به طور کلی، وینچی با ظرفیت 1.5 برابر وزن ناخالص خودرو توصیه می‌شود. این امر قدرت کشش کافی را برای بازیابی وسایل نقلیه بدون فشار به وینچ تضمین می‌کند. همچنین توجه به سرعت پیچش طناب وینچ نیز ضروری است که بر سرعت کشیدن بار تأثیر می‌گذارد.

نحوه نصب وینچ

بسته به طراحی خودرو و ترجیحات کاربر، وینچ‌ها را می‌توان در مکان‌های مختلفی روی خودرو نصب کرد. بهترین گزینه‌های نصب، نصب روی سپر جلو و یا نصب به کمک پایه‌های قابل حمل است. وینچ را معمولا روی سپر جلو نصب می‌کنند، زیرا دسترسی آن آسان‌تر است و امکان توزیع مناسب وزن را نیز فراهم می‌کند. نصب با پایه‌های قابل حمل، مانند پایه‌های اتصال گیرنده، انعطاف‌پذیری بیشتری را ارائه می‌دهند، اما ممکن است امنیت کمتری داشته و به زمان راه‌اندازی بیشتری نیاز داشته باشند.

نحوه استفاده از وینچ

در هنگام استفاده از وینچ همیشه باید محتاط بود و با استفاده از تکنیک‌های مناسب و ایمن عمل وینچ کردن را انجام داد. در ادامه چندین تکنیک ضروری برای استفاده از وینچ آورده شده است:

• نقطه لنگر مناسب: وینچ باید همیشه به یک نقطه لنگر قابل اعتماد و مطمئن مانند یک درخت محکم، سنگ بزرگ یا وسیله نقلیه دیگر متصل شود. اطمینان حاصل کنید که نقطه لنگری که انتخاب می‌کنید، بتواند نیروی وارد شده توسط وینچ را بدون ایجاد آسیب و با ایمنی کامل تحمل کند.
• زاویه و جهت طناب: طناب وینچ را تا حد امکان صاف قرار دهید تا فشار وارده بر وینچ کاهش یابد. همیشه طناب را در مستقیم‌ترین حالت ممکن به سمت نقطه لنگر بکشید تا قدرت کشش را به حداکثر رسانده و خطر قطع شدن کابل یا طناب را به حداقل برسانید.
• مدیریت طناب وینچ: طناب وینچ را به طور مرتب روی درام قرقره نگه دارید تا از گره خوردن جلوگیری شود. از تسمه محکم یا دمپر طناب وینچ برای مدیریت آن استفاده کنید تا در صورت پارگی، آسیب را کاهش دهید.
• لوازم جانبی: برای افزایش کارایی و ایمنی فرآیند وینچ کردن، از لوازم جانبی مانند تسمه و زنجیر، قرقره چفت‌دار، تسمه بکسل و ... استفاده کنید. این لوازم جانبی باعث بهبود عملکرد و افزایش کارایی وینچ می‌شوند. همچنین قدرت کشش را افزایش می‌دهند و به نقطه لنگر نیز بهتر متصل می‌شوند.

نگهداری و ایمنی

برای افزایش طول عمر و کارایی وینچ خود، تعمیر و نگهداری منظم آن ضروری است. در اینجا چند نکته برای نحوه نگهداری از وینچ وجود دارد که باید به آن عمل نمائید:

• کابل یا طناب: کابل یا طناب را به طور مرتب از نظر علائم ساییدگی، فرسودگی یا آسیب بررسی کنید. کابل یا طناب را در صورت بروز هرگونه نشانه آسیب یا خرابی تعویض کنید، زیرا کابل پاره می‌تواند باعث صدمات یا آسیب شدید شود.
• سیستم کنترل وینچ: اجزای سیستم کنترل وینچ را به صورت دوره‌ای بررسی کنید، از جمله کلیدها، شیر برقی و سیم کشی، مطمئن شوید که سالم و کاربردی هستند.
• موتور و گیربکس: موتور و گیربکس وینچ را طبق توصیه سازنده روغن کاری کنید تا نرم کار کنند و از گرم شدن بیش از حد جلوگیری شود.
• اتصالات الکتریکی: اطمینان حاصل کنید که تمام اتصالات الکتریکی ایمن و عایق‌بندی مناسبی برای جلوگیری از اتصال کوتاه یا قطع برق دارند.

وینچ یکی از تجهیزات مهم در آفرود است. از آنجایی که وقایعی که در آفرود ممکن است اتفاق بیفتند قابل پیش بینی نیستند، بهتر است این وسیله را همراه خود داشته باشید. البته باید وینچ را به طرز صحیحی نصب کنید تا در مواقعی که به آن نیاز دارید بتوانید از آن استفاده کنید. اگر این کار را اشتباه انجام دهید، وسیله نقلیه و همچنین خود را از بسیاری جهات در معرض خطر قرار می‌دهید.