آشنایی با تنگه هلت لرستان، رودخانه‌ای در دل کوه‌های زاگرس

در شهرستان پلدختر استان لرستان، بین کوه‌های استواری که سال‌ها قبل پوشیده از بلوط‌های سبز بود، رودخانه خروشان زال با آبی خنک بین دو دیواره صخره‌ای در این منطقه شگفت‌انگیز جاری است. رودخانه زیبای زال در انتها به رودخانه سیمره می‌رسد و در بین راه، از تنگه هلت عبور می‌نماید. طول تنگه هلت تقریبا چهار کیلومتر است و اگر با سرعت متوسط حرکت نمایید، حدود 1.5 الی 2 ساعت مسیر رفت و 1.5 الی 2 ساعت نیز مسیر برگشت زمان می‌گیرد.

واژه هلت از نام یکی از طوایف لر به نام نجف وندها در منطقه هلد لرستان برگرفته است. بومی های آنجا تنگه را با نام هلت می‌خوانند.

بازدید از تنگه هلت 

شما می‌توانید با صرف هزینه بسیار کم و طی مسیر بسیار کوتاه از منطقه شگفت‌انگیز هلت دیدن نمایید. ترکیب منحصر به فرد رشته کوه‌های زاگرس، درخت‌های بلوط و رودخانه زال و تنگه زیبای هلت زیبایی خاصی به منطقه بخشیده است. امروز در این مقاله سعی داریم شما را با این هدیه خدادادی یعنی منطقه زیبای تنگه هلت آشنا نماییم. مطمئناً بعد از آشنایی با این مکان مقصد بعدی شما برای گذران تعطیلات تابستانی، تنگه هلت خواهد بود نه فقط مناطق شمال کشورمان!!!

جاذبه‌های گردشگری تنگه هلت

•  آب و هوای خنک و دل چسب
• فرصت آب تنی در دل طبیعت
• امکان تجربه تنگه نوردی نیمه حرفه ای بدون تجهیزات نه چندان حرفه ای و گران قیمت
• امکان دیدن از جاذبه های نزدیک آن یعنی آبشار اَفرینه و تالاب های شهرستان پلدختر
• جذاب برای طبیعت گردان، صخره نوردان و افراد علاقمند به تفریحات متفاوت و هیجان انگیز در مکان های نامعمول

به این خاطر که مسیر کمی طولانی و آب تنگه سرد است، تنگه هلت برای سالمندان، افراد دارای مشکلات استخوانی ،کودکان، خردسالان و معلولان مناسب نیست.

نحوه شکل گیری تنگه هلت

نکته جالب توجه این جاست که شکل‌گیری چنین پدیده طبیعی بسیار زمان بر است. میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا یک رودخانه از قله یک کوه، آرام آرام سنگ‌های سخت را بشکافد و مسیری را در میان کوه باز نماید و چنین اتفاق شگفت‌انگیزی را پدید آورد. حدس‌زده می‌شود که در سال‌های گذشته ورودی تنگه به شکل سد یا دریاچه‌ای بوده و بعد از آمدن سیلاب، آب مسیر خود را باز کرده و بعد از آن بخش ورودی تنگه نمایان گشته است.

تفریحات تنگه هلت

تنگ هلت پوشش گیاهی ویژه‌ای ندارد. بنابراین اگر به دنبال مکانی سرسبز می‌باشید دست نگه دارید؛ چرا که تنگه هلت تمام زیبایی خود را از هم آغوشی سنگ سخت و آب می‌گیرد و تمام آن زیبایی بصری آن به خاطر سنگ‌های بزرگ صیقل خورده و حرکت آب روان می‌باشد. به همین خاطر در سفر به این منطقه می‌توانید به سراغ این تفریحات بروید:

رودخانه نوردی در تنگه هلت

این منطقه از همان اول شما را غافلگیر می‌نماید! حدود صد قدم که به سمت جلو حرکت نمایید عمق آب بیشتر و بیشتر می‌گردد و حدودا نیمی از بدن را فرا می گیرد. بستر رودخانه پر از سنگ‌های بزرگی است که به تدریج و بر اثر تغییرات آب و هوایی و دمایی ریزش نموده‌اند و کف رودخانه را پوشانده‌اند. همین طور که به سمت جلو حرکت می‌نمایید به علت خیس شدن و وجود سایه، کم کم دمای بدن کاهش می‌یابد؛ ولی نگران نباشید، زیرا کمی جلوتر آفتاب راه خود را از بین سنگ‌ها پیدا می‌نماید. در آن جا می‌توانید کمی خود را گرم نمایید و سپس برای ادامه مسیر آماده گردید.

در قسمت میانی تنگ هلت سنگ بسیار بزرگی قرار دارد، زمانی که از دور به آن می‌نگرید، خیال می‌کنید که راه بسته است و امکان ادامه مسیر وجود ندارد، اما اشتباه می‌کنید! سمت چپ شما کاملاً باز است و راه عبور برای همه اشخاص وجود دارد. دقت داشته باشید که به نوبت از این بخش عبور نمایید. با نزدیک گشتن به انتهای تنگ هلت عمق آب کمتر می‌گردد و در پایان این سقف سنگی به طور کامل کنار می‌رود و خورشید پیدا می‌گردد!

آب بازی در تنگه هلت

در فصل‌های پر بازدید مثل تابستان عمق آب تا 1. 5 متر هم می‌رسد؛ بنابراین بهترین تفریح در تنگه هلت «آب بازی» می‌باشد. اشخاصی که معمولا با تور‌ها و به صورت گروهی به تنگه هلت ‌می‌روند، روش خاصی را برای آب بازی دارند! به این صورت که همگی پشت سر هم به دیواره‌های تنگه تکیه می‌دهند و یک نفر را به عنوان حریف خیس می‌نمایند، به نحوی که گاهی که این تفریح به شدت نفس گیر می‌گردد!! بنابراین تلاش نمایید با افراد مبتلا به بیماری ‌های تنفسی و حساس این نوع آب بازی را امتحان نکنید.

شیرجه زدن ممنوع!!! توجه داشته باشید که به دلیل عمیق نبودن و سنگی بودن کف تنگه هلت، به هیج عنوان در آب آن شیرجه نزنید.

تجهیزات لازم جهت سفر به تنگه هلت

به منظور سفر به این مکان تجهیزات زیادی نیاز ندارید، زیرا برای بازی نمودن و پیمایش ضروری است دستان شما باز باشند تا به راحتی بتوانید خودتان را کنترل نمایید. به همراه داشتن وسایل زیاد علاوه بر این که مجبور به حمل باری سنگین می‌شوید، دست و پا گیر هم هستند و نمی‌توانید آن طور که می‌خواهید از سفر و آب تنی خود لذت ببرید. به طور کلی لوازمی که بهتر است با خود به همراه داشته باشید شامل کمک‌های اولیه، آب آشامیدنی، لباس اضافه، وعده‌های غذایی، پاور بانک، میان وعده، عینک آفتابی، کفش اضافه، کلاه آفتابگیر، تلفن همراه، حوله، داروهای عمومی، آب آشامیدنی، دمپایی و صندل و ... است.

وسایلی که نباید در تنگه به همراه داشته باشید

• همه وسایل الکترونیکی که ضد آب نیستند: شامل دوربین، پاور بانک، موبایل و... . اگر گوشی موبایل شما ضد آب نیست و برای ثبت خاطرات خود در این مکان توانایی تهیه دوربین ضد آب را ندارید اصلا نگران نباشید؛ شما می توانید با پرداخت هزینه بسیار ارزان یک عدد کاور ضد آب گوشی تهیه کنید و با خیال راحت تر تلفن همراه خود را به تنگه هلت ببرید.
• وسایل نوک تیز و فلزی: مانند چاقو، چنگال و حتی عینک های طبی یا دودی و کلاه های آفتابگیر.
• مواد خوراکی: زیرا امکان خیس شدن مواد خوراکی و هم کثیف شدن تدریجی رودخانه وجود دارد. در صورت نیاز خوراکی هایی با بسته بندی های کوچک به همراه خود ببرید و در یک نوبت آن ها را مصرف نمایید و زباله آنان را با خود به بیرون از منطقه ببرید. بهتر است قبل از آغاز پیمایش یک میان وعده سبک میل نمایید.

نکات ایمنی سفر به تنگه هلت

• صد در صد با یک فرد بومی در منطقه یا به صورت گروهی و یا با تور‌های طبیعت گردی به همراه راهنمای حرفه‌ای به تنگه هلت بروید و از تنهایی به این مکان رفتن اجتناب نمایید.
• از شوخی نمودن و هل دادن یکدیگر جدا خودداری نمایید.
• به هیچ عنوان درون آب شیرجه نزنید.
• اگر می‌خواهید در آب شنا نمایید، نخست مسیر مورد نظر را با قدم زدن بررسی نمایید و از وجود احتمالی سنگ‌های خیلی بزرگ اطلاع یابید.
• به علت ارتعاش صدا و ریزش احتمالی سنگ‌ها از فریاد زدن پرهیز نمایید.
•  اگر صرفاً طبیعت گرد و یا فرد غیر حرفه‌ای می‌باشید، در فصل‌های گرم به تنگه هلت سفر نمایید.
• ساعات اولیه روز بهترین زمان برای رفتن به این منطقه است.
• تلاش نمایید از ابتدا که وارد آب می‌گردید بدن خود را کاملاً خیس نمایید، تا دمای بدن شما با آب رودخانه زال تقریباً یکسان گردد و در بخش‌هایی که نور آفتاب وجود دارد، خیلی خود را خشک نکنید، چرا که در ادامه سرمای بیشتری را احساس خواهید نمود.
• حتما از صندل‌های سبک رودخانه نوردی با کفی‌های استاندارد استفاده نمایید، تا پا‌های شما صدمه نبیند، چون بستر رودخانه بسیار ناهموار است.
• انرژی خود را حفظ نمایید!!! مسیر رفت در تنگه هلت حدوداً دو ساعت زمان برد. توجه داشته باشید که برای رسیدن به وسایل نقلیه باید مسیر تنگه هلت را دوباره طی نمایید. بنابراین باید انرژی کافی داشته باشید تا فکر عبور از حاشیه بزرگراه به سرتان نزند!

وضعیت اقامت در تنگه هلت

تنگه هلت به موازات آزاد راه 5 (خرم آباد -‌اندیمشک) واقع گردیده است و تا چند کیلومتر اطراف آن منطقه مسکونی وجود ندارد. در نتیجه می‌توانید برای اقامت و گذراندن شب به شهرستان پلدختر که در فاصله حدودی 73 کیلومتری از تنگه هلت قرار دارد بروید و از مراکز رفاهی و اقامتی آنجا استفاده نمایید. در نزدیکی تنگه هلت چند روستا از جمله روستای پا علم (23 کیلومتری تنگه هلت) و کرکی (19کیلومتری تنگه هلت) وجود دارد که می‌توانید شب خود را آنجا بگذرانید،  یا اینکه به سمت تالاب‌های پلدختر رفته و در نزدیکی آنجا کمپ بزنید.

توجه داشته باشید که محدوده تالاب‌ها، منطقه شکار ممنوع می‌باشد. بنابراین با فاصله زیاد از تالاب‌ها کمپ بزنید. اگر در فصل‌های پاییز و یا بهار که زمان کوچ پرندگان می‌باشد به تنگه هلت می‌روید به هیچ عنوان در منطقه کمپ نزنید. همچنین می‌توانید به خرم آباد بروید و در هتل اقامت نمایید.

امکانات رفاهی تنگه هلت

تنگه هلت یک جاذبه تازه شناخته شده است و تا فاصله کیلومتری آن هیچ گونه امکانات رفاهی وجود ندارد. بنابراین می‌توانید وسایل مورد نیاز خود را از شهر یا مجتمع رفاهی داخل بزرگراه (آبشار زال - چهل کیلومتر) تهیه نمایید، تا علاوه بر بهره‌گیری از زیبایی‌های تنگه هلت، از سفر خود نیز لذت ببرید و کمبود امکانات را، خودتان جبران نمایید.

بهترین فصل برای سفر به تنگه هلت

• اواخر مرداد ماه: بهترین زمان برای بازدید از تنگه هلت می‌باشد. به علت نزدیکی استان لرستان به بخش جنوبی کشور، گرمای طاقت فرسای فصل تابستان لذت سفر را از بین خواهد برد. در نتیجه می‌توان گفت اواخر تابستان به علت مایل شدن تابش نور خورشید و گرمای کافی و فصل تعطیلات زمان مناسبی برای سفر است.
• بهار و تابستان: در حالت کلی زمان مناسب جهت بازدید از جاذبه‌های طبیعی که تفریحات آبی هم شامل آن‌ها می‌گردد، در فصل‌های گرم بهتر می‌باشد. بازه زمانی اردیبهشت تا اواخر شهریور ماه زمان تقریباً مناسبی برای بازدید به شمار می‌رود.
• پاییز و زمستان: به دلیل قرار‌گیری تنگه هلت در مسیر رودخانه پر آب و خروشان زال، با افزایش ریزش‌های جوی در فصل‌های سرد امکان طغیان رودخانه وجود دارد. از این رو سعی نمایید سفر خود را حداقل تا اواخر تابستان به پایان برسانید و به هیچ عنوان در فصل پاییز و زمستان به تنگه هلت سفر ننمایید.

مسیر دسترسی به تنگه هلت

به علت بکر و ناشناخته بودن منطقه تنگه هلت، شما نمی‌توانید با یک جست و جوی ساده در گوگل، موقعیت مکانی آن را بیابید. شما باید از مسیر خرم آباد-‌اندیمشک تا انتهای تونل خرگوشان یک برانید. پس از بیرون آمدن از تونل و پیش از وارد شدن به تونل خرگوشان دو، بریدگی خاکی وجود دارد، آنجا پارک نمایید، سپس سراشیبی خاکی را صد قدم به سمت پایین بروید تا به ورودی تنگه هلت برسید.

آدرس: ایران، استان لرستان، شهرستان پلدختر، آزاد راه خرم آباد-اندیمشک، مابین تونل خرگوشان یک و دو

دیدنی‌های اطراف تنگه هلت

تنگه هلت به مرور زمان و در اثر فرسایش آبی ایجاد شده است. وجود چشمه ها و آب روان، شکل لایه های رسوبی و آهکی را تغییر داده و به مرور زمان و در اثر عبور آب این دره شگفت انگیز ایجاد شده است. باید گفت که تا سال های اخیر ورودی تنگه هلت زیر آب بود و امکان دسترسی به آن وجود نداشت. بر اثر سیل، مسیر این تنگه باز شد و این مکان شگفت انگیز نمایان شد. پس از بازدید از تنگه هلت، می توانید از دیدنی های زیر نیز بازدید نمایید که همگی ارزش دیدن را دارند.

روستای کُرکی

در فاصله 19 کیلومتری تنگه هلت قرار واقع گردیده است. در یکی از چشمه های این روستا دوزیست خاص ایرانی به نام «سمندر لرستانی (چراق پوق)» زندگی می نماید.

شکار کردن یا هر گونه آسیب به این دوزیست زیبا جریمه نقدی بالایی دارد و از طرف مردم روستا نیز به هیچ عنوان پذیرفته نیست.

روستای پا علم (پل تنگ)

در فاصله 23 کیلومتری تنگه هلت واقع گردیده است. آثار تاریخی مهمی از جمله قلعه پا علم (اثر ثبت ملی)، برج پا علم و همچنین امام زاده شاه احمد در این روستا قرار دارند.

شهر پلدختر

در 73 کیلومتری تنگه هلت واقع گردیده است و آثار طبیعی و تاریخی از جمله آبشار افرینه (بخش معمولان)، تالاب های پل دختر، پل تاریخی پل دختر، غار کلماکره، پل گاومیشان، آبشار آبتاف، غار کوگان، کاروانسرای چشمک و... دارد.

باید به یاد داشته باشیم که طبیعت هدیه خداوند است. باید از این هدیه زیبا به خوبی مراقبت نماییم و آن را تمیز نگه داریم. تا نسل آینده هم بتوانند از آن استفاده نمایند و لذت ببرند. نکته مهم اینجاست که تنگه هلت از آن دسته طبیعت‌های بکر و تمیز است که هنوز زباله‌های انسانی آن را آلوده نکرده‌اند، بنابراین به یاد داشته باشیم زمانی که به تنگه هلت رفتیم همانند یک گردشگر مسئول رفتار نماییم و به محیط زیبای آن هیچ گونه صدمه‌ای نرسانیم.