جاذبه های دشت کویر | وسیع ترین کویر ایران در کدام استان است؟
دشت کویر که در کویر مرکزی ایران قرار دارد، در مرکز فلات ایران واقع شده است. این کویر بزرگ از دامنه‌های رشته کوه البرز در شمال شروع و از سمت غرب به دامغان و جندق، از شرق به کوه‌های ازبک و از جنوب نیز به طبس ختم می‌شود. دشت کویر از نظر وسعت بسیار بزرگ است، به طوری که طول آن بیش از 800 کیلومتر و عرض آن نیز حدود 300 کیلومتر برآورد شده است. بیشتر این کویر از باتلاق‌های وسیع تشکیل شده است و اطراف آن را نیز تپه‌های ماسه‌ای و ارتفاعات پوشانده است.
دشت کویر یکی از مناطق پرحرارت کره زمین به حساب می‌آید به صورتی که در تابستان دمای آن به بیش از 50 درجه سانتیگراد هم خواهد رسید. پارک ملی کویر، پارک ملی خارتوران، کویر بجستان، کویر حاج علیقلی، کویر مسیله، بیابان مرنجاب، بیابان بندریگ در این منطقه واقع شده‌اند و نام آن از کویر‌های گسترده واقع در آن گرفته شده است.
دشت کویر کجاست؟
به علت خاک‌های رسی و زمین‌های پست آن خالی از پوشش گیاهی بوده و این باعث می‌شود تا بر اثر بارش کمترین باران هم، باتلاق‌های بزرگ و عجیبی به وجود بیاید. بهتر است گردشگران برای کویرگردی در این قسمت‌ها در ماه‌های پر بارش مطالعه‌ای در مورد زمین‌های منطقه نیز داشته باشند. از دیگر موضوعات جالب در اختلاف دمای بسیار زیاد در طول روز است، این اختلاف دما که در بعضی از روز‌ها به 30 درجه سانتیگراد نیز می‌رسد باعث خرد شدن سنگ‌ها می‌شود. در مناطق پست کویر کوه‌های نمک منفردی وجود دارد که در اثر حرکات لایه‌های زیرین زمین ارتفاع پیداکرده و چون جنس سختی دارند در مقابل فرسایش مقاومت بیشتری نشان می‌دهند.
مناطق و روستاهایی که در این کویر قرار دارند شامل کویر ابرکوه، کویر درانجیر، کویر سیاه کوه، کویر سیازگه، کویر ساغند، کویر عقدا، کویر چاه غیب، کویر حاج قلی، کویر مرنجاب، کویر مصر، آران و بیدگل، ابیانه، باتلاق نمک سیرجان، پارک ملی کویر، خور و بیابانک، کاروانسرای سفیدآب، بیابان پشت ریگ، بند علی خانی، بیدهند، جندق، چوپانان، چیمه، دق سرخ، روح مرغوم، حوض سلطان، حوض قیلوقه، دریاچه نمک، کویر ریگ جن، سگزی، روستای معلمان، عروسان، گرمه، محمد آباد کوره، فریز هند، قم، نائین، هنجن و ورامین است.
دشت کویر و جاذبه‌های گردشگری آن
کویر مصر (نام روستایی در دشت کویر) یکی از دیدنی‌ترین مکان‌های دشت کویر به شمار می‌رود. این روستا که در 45 کیلومتری ضلع شرقی شهرستان جندق قرار دارد، یکی از مهم‌ترین نقاط گردشگری ایران به شمار می‌رود. از جمله تفریحات این منطقه می‌توان به شترسواری و موتور سواری اشاره کرد. از دیگر مناطق دیدنی کویر مرکزی می‌توان به دریاچه نمک خور و کویر نمک سیاه (کویر طبقه) اشاره کرد.
گودال زیبایی با نام چال سلکنون نیز در قسمت شمالی روستای مصر قرار دارد که اطراف آن را تپه‌های ماسه‌ای شگفت انگیزی احاطه کرده است. در این میان کویر نمک سیاه که دقیقا شبیه سطحی پوشیده از کاشی‌های پنج ضلعی است جلوه‌ای زیبا و عجیب به این ناحیه داده است. جالب اینجاست که زمین این منطقه در تابستان سفید و در زمستان سیاه می‌شود و منظره شگفت انگیزی را برای گردشگران به نمایش می‌گذارد. به صورت کلی این کویر از مناطق گردشگری زیادی برخوردار است که در ادامه نیز به برخی دیگر از آنها اشاره شده است.
دشت کویر و آب انبارها
از جاذبه‌ها و زیبایی‌های دشت کویر آب انبار‌های باستانی آن است که در جای جای آن قابل رؤیت و در برخی موارد نیز قابل استفاده هستند. از معروف‌ترین این انبارها که در مسیر‌های عبوری نیز قرار گرفته‌اند می‌توان به آب انبار‌های سر کویر، میانه و دولاشی اشاره کرد. این آب انبارها در مسیر ارتباطی و عبور و مروری معلمان فرهنگی این منطقه ساخته شده است.
منطقه بیابانک دشت کویر
بیابانک یکی از مناطق بسیار قدیمی دشت کویر بوده که در قسمت جنوبی آن قرار گرفته است. بیابانک در سالیان دور بر سر راه عبوری از نائین به نیشابور قرار داشته و آثاری از وجود حیات و زندگی در قبل از اسلام نیز در این منطقه پیدا شده است. یکی از آثار تاریخی این منطقه آتشکده است که در نزدیکی روستای مهرجان قرار گرفته است.
شهر جندق
جندق نیز از دیگر دیدنی‌های این دشت بزرگ است. از شهر جندق در زمان انوشیروان به عنوان زندان و تبعیدگاه استفاده می‌شده است. در جندق می‌توان یک گنبد قدیمی و زیبا را که به هشت درب نیز معروف است مشاهده کرد، این گنبد قدیمی در دوره ساسانیان ساخته شده و تاکنون نیز پا برجا مانده است.
دشت کویر و ستون‌های آجری آن
شاه عباس در دوران سلطنت خود وقتی از راه این کویر به سمت مشهد می‌رفت دستور داد تا به خاطر وجود شن‌های روان و سخت پیدا کردن مسیر، ستون‌های آجری به صورت نشانه ساخته شوند تا برای زائران نشانه راه باشند. باقی‌مانده این ستون‌ها در بخش‌هایی از این کویر همچنان پابرجا و قابل رؤیت هستند. البته شاه عباس دستور ساخت یک مزرعه را نیز برای راحتی و استراحت زائران داد که این مزرعه نیز همچنان وجود دارد و به مزرعه عباس آباد مشهور است.
هتل‌ها و اقامتگاه‌های نزدیک دشت کویر
در اطراف دشت کویر هتل و اقامتگاه قابل توجهی وجود ندارد. بنابراین گردشگران برای اقامت باید مسافت قابل توجهی را طی کرده و خود را به اقامتگاه‌های موجود در شهرها و روستاهای مجاور برسانند. البته امکان اقامت در کمپ‌های موقت کویری نیز وجود دارد. از نزدیک‌ترین اقامتگاه‌های بوم گردی می‌توان به اقامتگاه مازیار در فاصله 85 کیلومتری و اقامتگاه صفا در فاصله 64 کیلومتری دشت کویر اشاره کرد.
دشت کویر یک منطقه بایر و خالی از سکنه بوده و خاک آن برای کشاورزی مناسب نیست. تنها قسمت‌هایی از آن کاوش و شناسایی شده و فقط چند روستای پراکنده در اطراف آن دارای سکنه است. سبک معماری خانه‌ها در این روستاها به نحوی است که در برابر شرایط آب و هوایی سخت مقوام هستند. به علاوه مناطق کوهستانی اطراف دشت کویر زیستگاه گونه‌های جانوری همچون شتر، بز کوهی و پلنگ است. اگر قصد بازدید از این منطقه را دارید سعی کنید در قالب تورهای گردشگری و همراه با افراد با تجربه به آن سفر کنید؛ هرگز به تنهایی و بدون اطلاعات و تجربه لازم به کویر نروید.