کوهنوردی چیست؟ مهم ‌ترین نکاتی که باید در مورد کوهنوردی بدانید

در ابتدای تعرف کوهنوردی باید بگوییم که کوه پیمایی با کوهنوردی تفاوت دارد. افرادی هستند که تنها برای سلامت جسمی و روانی، استفاده از هوای پاکیزه و تعامل با طبیعت به کوهنوردی می‌روند. این افراد ممکن است ورزشکار باشند ولی صرفا کوهنورد نیستند. کوهنوردی یک ورزش تخصصی و حرفه‌ای است که هدف آن صعود یا دستیابی به نقاط مرتفع در مناطق کوهستانی است. کوهنوردی برای افراد آموزش ندیده، یک تفریح خطرناک است؛ اما با آموزش درست می‌توان از این خطرات اجتناب نموده و از آن لذت برد.

کوهنوردی اغلب یک فعالیت گروهی است و با سایر ورزش‌ها تفاوت دارد؛ زیرا شما به صورت مستقیم با طبیعت و سختی‌های آن تعامل دارید. این امر می‌تواند زمینه چالش‌های بسیاری را فراهم می‌کند. بالا رفتن از کوه بسیار هیجان انگیز و نیازمند شجاعت، تدبیر، درایت، قدرت، توانایی و استقامت فرد در شرایطی با ریسک بالا است. 

خاستگاه کوهنوردی

در گذشته کوهنوردی اگر دقیقا یک سرگرمی نبوده نباشد، یک تمرین رایج بوده است. مردم از گذشته‌های دور به عنوان یک سرگرمی از کوه‌ها بالا می‌رفتند. صعود سر آلفرد ویلز به قله وترهورن (Wetterhorn) سوئیس در سال 1865 به عنوان سرآغاز کوهنوردی به عنوان یک ورزش در نظر گرفته می‌شود.

کوهنوردی یک سبک زندگی است

برخلاف سایر ورزش‌هایی که با فعالیت شدید فیزیکی همراه هستند، کوهنوردی به‌طور منحصربه‌فردی برای یک سبک زندگی مادام‌العمر در نظر گرفته می‌شود تا یک تجربه یک‌باره. ورزش‌هایی مانند بیس جامپینگ و غواصی ممکن است چند بار اول سرگرم کننده باشند، اما در هر بار یک فعالیت یکسان انجام می‌شود. در مقابل، در کوهنوردی، فتح هر قله یا کوه یک تجربه جدید است و دانسته‌های زیادی را برای فرد به همراه دارد.

تاریخچه و آغاز پیدایش کوهنوردی به عنوان یک ورزش

در گذشته تلاش‌های اولیه برای صعود به قله‌ کوه، از انگیزه‌های دیگری غیر از ورزش الهام گرفته شده است: برای مثال ساختن مکانی مقدس در قله، دیدن اینکه آیا ارواح واقعا در ارتفاعات زندگی می‌کنند یا خیر،  به دست آوردن یک دید کلی از شهر و حومه آن و یا مشاهدات هواشناسی یا زمین‌شناسی و ... . در طول قرن هجدهم تعداد فزاینده‌ای از دانشمندان شروع به سفرهای میدانی به کوه‌های آلپ اروپا برای انجام مشاهدات علمی کردند. منطقه اطراف شامونی (Chamonix) فرانسه به دلیل وجود یخچال‌های طبیعی در منطقه مونت بلانک (Mont Blanc chain) به جذابیت خاصی برای آن محققان تبدیل شد.

کوهنوردی در مفهوم ورزشی معاصر زمانی متولد شد که یک دانشمند جوان اهل ژنو، هوراس بندیکت دو سوسور (Horace-Bénédict de Saussure)، در اولین بازدید از منطقه شامونی در سال 1760، کوه مونت بلانک در ارتفاع 4807 متری (بلندترین قله اروپا) را مشاهده کرد و تشخیص داد که امکان صعود آن وجود دارد. او جایزه‌ای را برای اولین صعود پیشنهاد کرد، اما این جایزه در سال 1786، یعنی بیش از 25 سال بعد، توسط یک پزشک اهل شامونی با نام میشل گابریل پاکارد و باربر او، با نام ژاک بالمت، مطالبه شد.

یک سال بعد خود دو سوسور به قله مونت بلانک صعود کرد. پس از سال 1850، گروه‌هایی از کوهنوردان بریتانیایی با راهنمایان سوئیسی، ایتالیایی یا فرانسوی یکی پس از دیگری از قله‌های مرتفع سوئیس بالا رفتند. اما برجسته‌ترین صعود در ابتدای ظهور این ورزش، فتح تماشایی قله ماترهورن (Matterhorn : ارتفاع 4478 متر) در 14 ژوئیه 1865، توسط یک هنرمند انگلیسی، با نام ادوارد وایمپر (Edward Whymper) بود. در اواسط قرن نوزدهم، سوئیسی‌ها مجموعه‌ای از تیم‌های راهنما، کوهنوردان و ... را تشکیل دادند و همین اقدامات آنها رفته رفته کوهنوردی را به یک ورزش برجسته تبدیل کرد.

انواع سبک کوهنوردی

دو سبک اصلی کوهنوردی وجود دارد: آلپاین و اکسپدیشن. کوهنوردی آلپاین در کوه‌های متوسط انجام می‌شود، اما برخلاف آن سبک اکسپدیشن در کوه‌های بزرگتر انجام می‌شود. کوهنوردان آلپاین، بار سبک تری حمل و سریع‌تر نیز به سمت قله حرکت می‌کنند. این امکان در سبک آلپاین وجود دارد، زیرا هدف فتح قله‌های متوسط (مانند کوه‌های آلپ یا کوه‌های راکی) است. از سوی دیگر، کوهنوردان اکسپدیشن، آهسته حرکت و بارهای بسیار سنگین‌تری را حمل می‌کنند. این امر ضروری است زیرا صعود کوه‌های بزرگ‌تر، مانند هیمالیا و رشته کوه آلاسکا، هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشد. کوهنوردهای اکسپدیشن حتی در مواقعی بارهای خود را با حیوانات باربر حمل کنند.

سایر روش های کوهنوردی

کوهنوردی ورزشی چالش برانگیز و نشاط آور است که شامل صعود و پیمایش در مناطق کوهستانی است. انواع رشته‌های کوهنوردی وجود دارند که هر کدام به مهارت‌ها، تجهیزات و سطوح تخصص متفاوتی نیاز دارند. در ادامه به بررسی برخی از محبوب‌ترین انواع کوهنوردی می‌پردازیم.

• صخره نوردی (Rock Climbing)

صخره نوردی نوعی کوهنوردی است که شامل صعود و بالا رفتن از سازه‌های طبیعی و صخره‌ای است. برای بالا رفتن از صخره‌ها، به قدرت، چابکی و مهارت‌های فنی نیاز است. صخره‌نوردان از طناب، هارنس و تجهیزات مختلف کوهنوردی برای محافظت از خود در هنگام بالا رفتن از سنگ‌ها استفاده می‌کنند. این نوع کوهنوردی را می‌توان هم در داخل ساختمان بر روی دیوارهای مصنوعی و هم در فضای باز بر روی صخره‌های طبیعی انجام داد.

• یخ نوردی (Ice Climbing)

یخ نوردی شامل بالا رفتن از آبشارهای یخ زده، یخچال‌های طبیعی و به طور کلی سازه‌های یخی با استفاده از تجهیزات تخصصی مانند هارنس، تبرهای یخ، کرامپون، پیچ یخ و طناب است. برای حرکت در سطوح لغزنده و اغلب عمودی یخ، به مهارت‌های فنی، قدرت و استقامت بالایی نیاز است. یخ نوردان باید در ارزیابی کیفیت یخ، درک شرایط برفی و استفاده از تکنیک‌های ایمنی مناسب برای به حداقل رساندن خطر، هنگام سقوط بهمن یا ریزش یخ مهارت داشته باشند.

• سنگ نوردی بولدرینگ (Bouldering)

نوعی سنگ نوردی است که شامل صعودهای کوتاه، دشوار و قدرتی است که معمولا بدون استفاده از طناب یا هارنس انجام می‌شود. این ورزش بر روی سنگ‌هایی با ارتفاع کم انجام شده و از پدهای محافظ در پایین در صورت سقوط استفاده می‌شود. بولدرینگ بر تکنیک، حل مسئله و قدرت، تأکید دارد. هم به عنوان یک فعالیت تفریحی و هم به عنوان یک روش تمرینی برای انواع دیگر کوهنوردی بسیار محبوب است.

• دیواره نوردی (Bigwall Climbing)

شامل بالا رفتن از دیوارهای عمودی بزرگی است که چند صد متر یا بیشتر ارتفاع دارند. در این روش نیاز به ترکیبی از مهارت‌ها و تکنیک‌های چند مرحله‌ای صخره‌نوردی و همچنین دانش صعود دارد. دیوار نوردان بزرگ اغلب روزها را روی دیواره‌ها می‌گذرانند، در پرتالج (چادرهایی که برای کمپ‌های عمودی و دیواره نوردی استفاده می‌شوند) می‌خوابند و وسایل خود را در مسیر بالا رفتن با خود حمل می‌کنند. 

• سنگنوردی انفرادی آزاد (Free Soloing)

انفرادی آزاد شاید شدیدترین شکل کوهنوردی باشد. در این روش کوهنوردان بدون هیچ گونه تجهیزات ایمنی، از جمله طناب یا هارنس، از صخره بالا می‌روند. این کار نیاز به مهارت، قدرت و نظم ذهنی بالایی دارد. سنگنوردان باید از مسیر، شرایط صخره‌ها و توانایی‌های خود آگاهی کامل داشته باشند. این نوع صعود خطرات زیادی را به همراه دارد و فقط باید توسط کوهنوردان با تجربه انجام شود.

موارد بالا تنها چند نمونه از انواع کوهنوردی است. هر کدام از این روش‌ها، دارای چالش‌ها و همچنین فرصت‌های منحصر به فردی برای ماجراجویی است. مهم است که به یاد داشته باشید که کوهنوردی می‌تواند ورزش خطرناکی باشد؛ بنابراین آموزش مناسب، آمادگی جسمانی و راهنمایی گرفتن از کوهنوردان باتجربه برای تضمین تجربه‌ای امن و لذت بخش بسیار مهم است.

تجهیزات کوهنوردی

دنیای کوهنوردی سرشار از ماجراجویی و چالش‌های هیجان انگیز است. با این حال، انجام چنین ماجراجویی‌هایی نیاز به تجهیزات مناسب برای اطمینان از ایمنی، راحتی و لذت آن دارد. در ادامه به معرفی ضروری‌ترین و بهترین تجهیزات کوهنوردی می‌پردازیم:

لباس و پوشاک مناسب

انتخاب لباس مناسب برای کوهنوردی با توجه به محیط‌های سختی که با آن روبرو هستید، بسیار مهم است. لباس با کیفیت و ضد آب و دارای قابلیت تنفس کافی به محافظت در برابر باران، برف و باد کمک می‌کند. لباس‌های کوهنوردی اغلب لایه لایه اند. لایه‌ها باید عایق بوده تا به تنظیم دمای بدن کمک کنند. استفاده از پارچه‌های رطوبت گیر، مانند پشم مرینوس یا ترکیبات مصنوعی، به خشک و راحت نگه داشتن لباس کمک می‌کند.

کفش کوهنوردی

چکمه‌های مخصوص کوهنوردی برای پیمایش در مناطق مختلف ضروری هستند. این چکمه‌ها باید از مچ پا به خوبی محافظت کرده، عایق باشند و کشش مناسبی نیز داشته باشند. در هنگام انتخاب و خرید کفش کوهنوردی به قابلیت اتصال کرامپون یا یخ شکن به آن دقت کنید، زیرا در طول مسیر شاید مجبور باشید از سطوح یخی و لغزنده عبور کنید.

هارنس صخره نوردی

یک هارنس یا صندلی مناسب برای صخره نوردی ضروری است؛ زیرا امنیت را در هنگام صعود، و یا پایین آمدن فراهم می‌کند. به دنبال هارنس‌های سبک وزن و در عین حال راحت با بند، چستر، کرول، ضامن و حلقه برای سازماندهی تجهیزات برای راحتی در طول صعودهای طولانی باشید.

کلاه ایمنی

در کوهنوردی همیشه ایمنی باید در اولویت باشد. داشتن یک کلاه ایمنی بادوام و مقاوم در برابر ضربه و سقوط ضروری است. کلاه ایمنی انتخاب کنید که روی سر قابل تنظیم و راحت باشد و استانداردهای ایمنی مربوطه را داشته باشد.

کرامپون

کرامپون یا یخ شکن وسیله‌ای است که روی چکمه‌های کوهنوردی برای افزایش کشش هنگام حرکت در زمین‌های یخی یا شیب‌دار استفاده می‌شود. این وسیله از یک قاب فلزی با میخ‌های تیز و دندان‌مانند تشکیل شده که روی سطوح یخی گیر کرده و از لیز خوردن جلوگیری می‌کند. کرامپون‌های فنری و قابل تنظیم بهترین نوع یخ شکن هستند. 

تبر

تبر یخ ابزاری همه کاره برای کوهنوردان است که برای اهداف متعددی از جمله جلوگیری از سقوط، ایجاد پله‌های برفی یا لنگر انداختن و آزمایش ایمنی پل‌های برفی انجام می‌شود. با در نظر گرفتن عواملی مانند وزن، طول و سبک دست گرفتن، یک تبر یخی با کیفیت انتخاب کنید که مناسب اهداف شما باشد.

طناب و کارابین

طناب‌ها و کارابین‌ها ستون فقرات سیستم ایمنی یک کوهنورد را تشکیل می‌دهند. طناب‌ها باید مورد تایید اتحادیه جهانی انجمن‌های کوهنوردی باشند. توصیه می‌شود از طناب‌هایی استفاده کنید که مطابق با استاندارد اتحادیه اروپا باشند. روکش طناب کوهنوردی عمدتا از نایلون و پلی آمید و هسته آن از پرلون است که به روش خاصی بافته می‌شود. طناب‌های سنگنوردی قطرها و کاربردهای متفاوتی دارند. کارابین‌ها باید استانداردهای ایمنی بین المللی را داشته باشند و بستن و بازکردن آنها سریع و راحت باشد.

کوله پشتی

یک کوله پشتی جادارا و مقاوم برای حمل لوازم، تجهیزات، غذا و آب ضروری است. به دنبال کوله‌ای باشید که ظرفیت ذخیره‌سازی کافی داشته باشد، حمل آن راحت باشد و برای مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی سخت طراحی شده باشد. اطمینان حاصل کنید که دارای جیب‌های متعدد، نقاط اتصال و فضاهای جداکننده برای سازماندهی وسایل مختلف باشد.

ابزارهای راهنما

مسیریابی دقیق در کوهنوردی بسیار اهمیت دارد. این ابزارها عبارتند از قطب نما، نقشه، ارتفاع سنج، دستگاه GPS و تخمین زننده بهمن. این ابزار به کوهنوردان کمک می‌کند تا در مسیرهای چالش برانگیز ایمن‌تر حرکت کرده و از مناطق خطرناک اجتناب کنند.

کیت کمک‌های اولیه

یک جعبه کمک‌های اولیه جمع و جور و خوب برای کوهنوردی ضروری است. وسایل داخل آن شامل بانداژ، گاز استریل، ضد عفونی کننده، داروی مسکن، پماد تاول و ... می‌باشد. کوهنوردان باید برای مقابله با صدمات جزئی و ارائه مراقبت‌های پزشکی فوری تا زمانی که کمک های حرفه ای برسد، آماده باشند.

بهترین تجهیزات کوهنوردی ترکیبی از راحتی، دوام، عملکرد بالا و ایمنی را فرآهم می‌کنند. تجهیزاتی مانند پوشاک، کفش، طناب، کلاه ایمنی، تبر، کارابین، کوله پشتی، ابزارهای مسیریابی و کیت کمک‌های اولیه، تجربه کوهنوردی لذت بخش و ایمن را تضمین می‌کنند. به یاد داشته باشید، سرمایه‌گذاری عاقلانه روی تجهیزات باکیفیت، راه را برای ماجراجویی‌های خارق‌العاده در نفس‌گیرترین و چالش برانگیزترین نقاط جهان هموار می‌کند.

کفش کوهنوردی خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟

1. داشتن تناسب: یک کفش کوهنوردی خوب باید اندازه و فیت پا باشد، اما خیلی تنگ نباشد و فضای کافی برای تکان خوردن انگشتان پا داشته باشد. باید از پا محافظت کند و پا در داخل آن سر نخورد.
2. دوام بالا: کفش‌های کوهنوردی باید از مواد با کیفیت مانند چرم یا مواد مصنوعی ساخته شوند تا اطمینان حاصل شود که می‌توانند در زمین‌های ناهموار مقاومت کنند و برای مدت طولانی دوام داشته باشند.
3. کشش کافی: زیره کفش باید چسبندگی خوبی داشته باشد و در سطوح مختلف از جمله مسیرهای سنگی یا لغزنده، برای جلوگیری از لغزش و سقوط، کشش خوبی با سطح زیر خود ایجاد کند.
4. مقاومت و پایداری: کفش‌های کوهنوردی باید دارای کفی و ساپورت مچ پای محکمی باشند تا در زمین‌های ناهموار هنگام راه رفتن ثبات ایجاد کنند. این امر به جلوگیری از پیچ خوردگی یا آسیب مچ پا کمک می‌کند.
5. ضد آب بودن: یک کفش کوهنوردی خوب باید در برابر آب مقاوم یا ضد آب باشد تا پاهای شما را در شرایط مرطوب خشک و راحت نگه دارند.
6. قابلیت رد و بدل شدن هوا: در هنگام خرید به دنبال کفش‌های کوهنوردی‌ با مواد قابل تنفس و ویژگی‌های تهویه برای خنک نگه داشتن پاها و جلوگیری از تعریق بیش از حد باشید.
7. بالشتک: کفش باید دارای بالشتک مناسب برای ایجاد راحتی و جذب ضربه در هنگام کوهنوردی بر روی سطوح سخت باشد.
8. سبک وزن: کفش‌های کوهنوردی علاوه بر سختی و مقاومت، باید سبک وزن بوده تا در طول پیاده‌روی‌های طولانی از خستگی بیش از حد جلوگیری کنند.

اصطلاحات کوهنوردی

کوهنوردی حرفه‌ای نیز مانند هر رشته تخصصی دیگر دارای اصطلاحات مربوط به خود است. اگر می‌خواهید یک کوهنورد حرفه‌ای باشید می‌بایست با این اصطلاحات آشنا شوید. در ادامه تعدادی از اصطلاحات تخصصی این رشته آورده شده است.

قله (Summit-Peak-Top)

بلندترین نقطه هر کوه را قله می‌نامند. معمولا در بالای برخی از رشته کوه‌ها دو یا چند قله هم ارتفاع در کنار هم وجود دارند. در چنین کوه‌هایی، قله بلندتر را قله اصلی و قله‌های کوتاه‌تر را قله‌های فرعی می‌نامند.

رشته کوه (Mountains)

به زنجیره‌ای از کوه‌های به هم‌پیوسته، رشته کوه گفته می‌شود. بیشتر زمین شناسان یک کوه را به عنوان ساختاری طبقه بندی می‌کنند که حداقل 300 متر یا بیشتر از ناحیه اطراف خود بالاتر باشد. کمربند کوهستانی مجموعه‌ای از رشته‌کوه‌ها است که از نظر شکل، ساختار و هم‌ترازی به یکدیگر شباهت داشته و تحت تاثیر یکی از علل کوهزایی به وجود آمده‌اند. رشته‌کوه‌ها در اثر فرآیندهای زمین‌شناسی گوناگونی شکل می‌گیرند، اما بیشتر در اثر پدیده تکتونیک صفحه‌ای هستند. 

تپه (Hill)

تپه قطعه‌ای از زمین است که از هر چیزی که در اطرافش، بالاتر است. در واقع به بلندی‌های با ارتفاع کمتر از 600 متر نسبت به زمین‌های مجاور تپه گفته می‌شود. تپه به نظر می‌رسد یک برآمدگی کوچک در زمین است. از آنجایی که تپه‌ها از هر چیزی در اطرافشان بالاتر اند، مکان‌های خوبی برای دیدن مناظر زیبا هستند. از تپه‌ها راحت‌تر از کوه‌ها بالا می‌روند، شیب کمتری دارند و ارتفاعشان زیاد نیست.

بهترین قله‌های تهران و اطراف آن برای صعود

به طور کلی، کوهستان دارای ترکیبی از مناظر الهام بخش، اکوسیستم‌های متنوع و فرصت‌های تفریحی و فرهنگی مختلفی است. این زیبایی و انعطاف پذیری طبیعت را به نمایش می گذارد و تجربه ای منحصر به فرد برای ساکنان و بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. کوهنوردی مزایای زیادی برای سلامت جمی و روحی فرآهم می‌کند. در ادامه معروف‌ترین قله‌ها و کوه‌های تهران و اطراف آن را معرفی کرده‌ایم.

قله لت مال و آسیاب بادی تهران

کوه لت مال که در قسمت شمالی دریاچه چیتگر قرار دارد، از سمت غرب از جاده وردیج شروع شده و تا جاده امامزاده داود در شرق ادامه دارد. در یال این کوه، دو قله دیگر وجود دارد که قله غربی، قله لَت‌مال با ارتفاع 2330 متر و قله شرقی، قله آسیاب بادی با ارتفاع 2280 متر است. فاصله بین دو قله کمتر از یک ساعت است.

کوه لت‌مال در منطقه غرب تهران واقع شده است. این قله دارای دو مسیر صعود معمولی از سمت شرق و مسیر دیگری از منطقه 22 تهران و آبشار تهران است. راه پیمایش آن از تهران کمی راحت تر است. مسافت صعود حدود 3-4 کیلومتر است.

قله عرق چین تهران

این قله در شمال شرقی شهر تهران و شمال منطقه کاشانک قرار دارد. بهترین نقطه شروع برای صعود به این قله پارک نیلوفر رحمان آباد است. این قله حدود 2800 متر ارتفاع دارد.

قله کاماچال تهران

کوه کماچال در منطقه ولنجک تهران و تقریبا در مسیر ایستگاه تله کابین توچال قرار دارد.این قله دارای دو مسیر معمولی صعود است. مسیر اول پس از ورود به پیاده‌روی بام تهران و درست بالای پارکینگ سمت چپ شروع می‌شود. اینجا پاکوبی هست که شما را به خط الراس قله خواهد رساند. راه دیگر برای صعود به کماچال در جاده خاکی منتهی به ایستگاه پنجم تله کابین است. ارتفاع این قله تقریبا به 3000 متر می رسد.

کوه نور عظیمیه کرج

کوه عظیمیه یا بیجی یا بیلقان در اتفاع 2234 متری و  در شمال شهر کرج قرار دارد. این کوه می تواند به عنوان قله ای آسان برای کوهنوردان مبتدی و یا برای تمرینات آمادگی جسمانی مورد استفاده قرار گیرد. 

قله کلون بستک تهران 

کلون بستک در مرکز البرز  و مشرف به گردنه دیزین قرار دارد. ارتفاع این قله نسبت به سایر قله ها بیشتر است اما ارتفاع 3400 متری آن به ویژه در فصل گرما  باعث شده است که قله ای آسان برای صعود باشد. صعود به این قله می تواند گام خوبی برای تجربه ی صعود به ارتفاعات 4000 متری  باشد که نیاز به اعمال فیزیکی زیادی ندارد.

قله ساکا 

قله ساکا در  دشت هویج لواسانات قرار دارد. دسترسی به این مسیر از طریق این دشت و همچنین دشت گردو امکان پذیر است. خیز ملایم و دسترسی آسان به قله آن را به قله خوبی برای صعود تبدیل کرده است. از طریق روستایی با نام افجه می توان به این قله رسید. ارتفاع روستای افجه حدود 2000 متر است که برای رسیدن به قله سکا باید حدود 1300 متر صعود کنید.

کوه بند عیش

بند عیش یکی از بهترین تفرجگاه‌های شمال تهران است. این کوه دارای چندین مسیر کوهنوردی است که مسیر اصلی آن از دهستان حصارک و بالای ده حصارک شروع می شود. 1300 متر ارتفاع صعود این قله است.

بهترین قله های کوهنوردی برای شروع در ایران

ایران دارای تنوع بالایی از مناطق کوهستانی و غیر کوهستانی است. بخش کوهستانی آن اغلب از قله‌های بلند، شیب‌های ناهموار و دره‌های عمیق تشکیل شده است و مناطق غیر کوهستانی آن نیز شامل دشت‌های هموار، کویر تپه‌های شنی و مناطق ساحلی است. کوه‌ها زیستگاه‌هایی را برای گونه‌های گیاهی و جانوری متعدد فراهم می‌کنند. کوه‌ها فرصت‌های زیادی را برای فعالیت‌های خارج از منزل مانند پیاده‌روی، کوهپیمایی، دوچرخه‌سواری در کوهستان و صخره‌نوردی فراهم می‌کنند. افراد می‌توانند مسیرهای زیادی را برای رسیدن به قله امتحان کنند. در ادامه معروف‌ترین قله‌های ایران برای صعود را معرفی کرده‌ایم.

کوه کرکسین در همدان

کوه کرکسین در نزدیکی شهر همدان قرار دارد. صعود به این قله به دلیل صخره ای بودن آن در شمال و عمودی بودن در سمت غرب نیازمند دانش فنی است. بهترین و نزدیکترین مسیر برای رسیدن به قله کرکسین روستای وه‌نان است. قراول خانه نام قله دیگری است که در نزدیکی قله کرکسین قرار دارد.

کوه درفک رودبار

کوه درفک در بیست و هفت کیلومتری شمال شرقی شهرستان رودبار واقع شده و تا دره سه هزار تنکابن ادامه دارد. ارتفاع آن حدود 2733 متر است. درفک قله‌ای تماشایی با مسیری آسان است که می‌تواند نقطه شروع خوبی برای کوهنوردان مبتدی باشد. البته به دلیل رطوبت نسبتا بالای آن و وجود مه امکان گم شدن در آن وجود دارد.

زردکوه در چهار محال و بختیاری

زرد کوه در زاگرس مرکزی در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. بلندترین قله آن «کلونچین» نام دارد. کوه به دلیل رنگ سنگ‌ها و خاک زردش به این نام خوانده می‌شود. در اطراف کوه چندین جاذبه طبیعی دیگر مانند دریاچه کوهرنگ وجود دارد و اگر در تابستان موفق به سفر به آن شدید می‌توانید عشایر بختیاری را که در کوچ تابستانی در آنجا اقامت دارند ملاقات کنید. علاوه بر این، دامنه‌های کوهستانی برای اسکی در زمستان بسیار مناسب است.

کوه سبلان، اردبیل

یکی دیگر از محبوب‌ترین کوه‌های ایران که در شمال غربی کشور قرار دارد، کوه سبلان است. ارتفاع این کوه 4811 متر و نزدیک به شهر اردبیل است. سبلان ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و دارای جاذبه‌های تفریحی زیادی همچون پیست اسکی آلوارز و پل معلق مشگین شهر است؛ اما بیشتر مردم کوه سبلان یا ساوالان را با آبگرم طبیعی‌اش می‌شناسند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در بالای این کوه، دریاچه‌ای بسیار زیبا وجود دارد که توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب می‌کند. اطراف کوه سبلان به قدری زیبا و منحصر به فرد است که گردشگران زیادی را به چادر زدن در این منطقه ترغیب می‌کند. اگر قصد صعود به کوه سبلان را دارید بهترین زمان بهار و تابستان است.

کوه دنا، رشته کوه زاگرس

از دیگر کوه‌های معروف ایران می‌توان به قله دنا اشاره کرد که یکی از بلندترین قله‌ها در رشته کوه زاگرس است. این کوه بین دو استان کهگیلویه و بویراحمد و استان اصفهان قرار دارد. کوه دنا 4448 متر ارتفاع دارد. لازم است بدانید که شکار در اطراف کوه دنا ممنوع است؛ زیرا یکی از مهمترین مناطق حفاظت شده کشورمان به شمار می‌رود. اگر قصد سفر به دنا را دارید، دیدن زیباترین جاذبه گردشگری نزدیک کوه دنا یعنی دریاچه کوه گل را فراموش نکنید.

قله بینالود

یکی دیگر از رشته کوه‌های زیبای شمال ایران، رشته کوه بینالود است. ارتفاع این کوه 3250 متر است. نام رشته کوه بینالود از محل آن گرفته شده است. بینالود به معنای کوهی است که بین دو دشت واقع شده است. در واقع رشته کوه بینالود، بین دو دشت نیشابور و مشهد قرار گرفته و آنها را از یکدیگر جدا می‌کند. مناسب‌ترین زمان برای صعود به این قله فصل بهار است.

قله شیرکوه یزد

شیرکوه یکی از زیباترین قله‌های ایران و در نزدیکی شهر یزد قرار دارد. ارتفاع آن برابر با 4075 متر است. این قله دارای چشمه‌های آب فراوان و زیبا و طبیعتی بکر و دست نخورده در اطراف خود است. دلیل نام‌گذاری این کوه این است که بسیار شبیه یک شیر خفته است. این کوه همچنین بخش زیادی از آب شرب استان یزد را تامین می‌کند. لازم به ذکر است که در هنگام شب در این قله، عقرب زیاد است؛ پس اگر قصد رفتن به این قله و مخصوصا اقامت شبانه در آن را دارید، باید بسیار محتاط باشید.

کوهنوردی زمستانی

کوهنوردی زمستانی بسیار دشوارتر، پرمخاطره‌تر و البته سودمندتر است. اکثر مردم در تابستان، کوهنوردی را انتخاب می‌کنند، بنابراین مسیرها در زمستان خلوت‌تر می‌شوند. این امر به ویژه در صعود به قله‌های محبوب‌ می‌تواند مطلوب باشد. دشواری اضافه شده باعث افزایش تصاعدی رضایت و حس موفقیت حاصل از یک صعود پیروزمندانه می‌شود. مزیت دیگر این است که می‌توانید کوهی را انتخاب کنید که در آن بتوانید به اسکی نیز بپردازید.

قوانین کوهنوردی

کوهنوردی نه کار آسانی است و نه بدون خطر. بنابراین با توجه به خطرات ذاتی موجود، قوانین و دستورالعمل‌های خاصی وجود دارد که انتظار می‌رود کوهنوردان برای اطمینان از ایمنی خود و حفظ محیط طبیعی از آنها پیروی کنند. در ادامه به بررسی قوانین کلیدی کوهنوردی که هر کوهنورد حرفه‌ای باید با آن آشنا باشد، می‌پردازیم.

1. آمادگی جسمانی

کوهنوردی به سطح بالایی از آمادگی جسمانی نیاز دارد. قدرت، استقامت و انعطاف بدنی کافی برای مقابله با شرایط سخت محیطی و آب و هوایی ضروری است. برای اطمینان از آمادگی بدنی لازم برای رویارویی با چالش‌های پیش رو، شرکت در تمرینات منظم و تمرینات ویژه کوهنوردی بسیار مهم است.

2. تجهیزات مناسب

داشتن تجهیزات مناسب برای کوهنوردی بسیار مهم است. لباس مناسب کوهنوردی باید عایق و محافظ در برابر باد و باران باشد و از استحکام کافی نیز برخوردار باشد. چکمه‌های کوهنوردی، طناب‌ها، کلاه ایمنی، تبرهای یخ، کرامپون، کارابین‌ها و سایر وسایل ایمنی همگی باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند. تمامی تجهیزات قبل از صعود باید به طور منظم بررسی و کنترل شوند.

3. سازگاری با ارتفاع

کوهنوردان برای به حداقل رساندن عوارض ناشی از ارتفاعات باید به تدریج با آن سازگار شوند. این موارد شامل صعود آهسته است که به بدن اجازه می‌دهد تا با کاهش سطح اکسیژن در ارتفاعات بالاتر سازگار شود. عجله در روند سازگاری می‌تواند منجر به عوارض جدی برای سلامتی شود.

4. احترام به طبیعت

کوهنوردان مسئولیت دارند تا تأثیر خود را بر محیط زیست به حداقل برسانند. برای این کار هیچ ردی از خود در طبیعت به جا نگذارید، همه زباله‌ها را بسته بندی و با خود حمل کنید، تاثیر آتش بر محیط را پس از برپایی کمپ به حداقل برسانید، به پوشش گیاهی و حیوانات صدمه نزنید. همیشه مسیرهای تعیین شده را دنبال کنید و از رفتن به میانبرهایی که به اکوسیستم‌های شکننده آسیب می‌زنند اجتناب کنید.

5. توجه به وضعیت آب و هوا

شرایط آب و هوایی می‌تواند به سرعت در کوه‌ها تغییر کند.  گرفتار شدن در طوفان یا کولاک می‌تواند زندگی افراد را به خطر بیندازد. بنابراین کوهنوردان باید پیش بینی‌های آب و هوا را از قبل و همچنین در طول صعود به دقت بررسی کنند. در صورت پیش بینی شرایط نامساعد جوی، تجدید نظر یا به تعویق انداختن صعود باید مد نظر قرار گیرد.

6.برقراری ارتباط و کار تیمی 

به دلایل ایمنی توصیه می‌شود تا صعود، به صورت گروهی و تیمی انجام شود. کوهنوردان باید به طور موثر با اعضای تیم خود ارتباط برقرار کنند، نقش‌ها و مسئولیت‌ها را تعیین کنند و برای مواقع اضطراری برنامه داشته باشند. استفاده از بیسیم یا سایر وسایل ارتباطی کاربردی، به حفظ ارتباط و اطمینان از پاسخ هماهنگ در صورت بروز حادثه کمک می‌کند.

7. مدیریت و برنامه‌ریزی مسیر

برنامه ریزی مسیر و مهارت‌های رهبری برای جلوگیری از گم شدن یا سرگردان شدن در کوه، ضروری است. مطالعه نقشه‌ها، استفاده از قطب نما و آشنایی با محل صعود بسیار مهم است. توصیه می‌شود قبل از اقدام به صعود با راهنمایان مجرب کوهنوردی مشورت و یا آموزش های لازم را فرابگیرید.

8. مدیریت ریسک

کوهنوردان باید از خطرات ناشی از صعود، آگاه و برای مدیریت درست آنها آماده باشند. این موارد شامل ارزیابی خطرات وقوع بهمن، شناسایی خطرات بالقوه مانند ریزش سنگ یا شکاف‌های عمیق و تصمیم گیری آگاهانه در مورد زمان بازگشت یا ادامه مسیر است. حمل تجهیزات ایمنی لازم مانند چراغ (هدلایت)، موقعیت یاب، بیل و ... در مناطق پرخطر ضروری است.

9. مدیریت بحران

در مواقع اضطراری، کوهنوردان باید یک جعبه کمک‌های اولیه مجهز به همراه داشته و استفاده از آن را بلد باشند. دستگاه‌های ارتباطی مانند تلفن‌های ماهواره‌ای یا چراغ های مکان یاب شخصی می‌توانند در این مواقع نجات دهنده باشند. همچنین توصیه می‌شود یک طرح اقدامات اضطراری مدون و سنجیده داشته باشید و مراحلی را که باید در سناریوهای مختلف انجام شود در آن مشخص کرده باشید.

10. آموزش و تجربه

کوهنوردی مهارتی است که نیاز به آموزش مناسب و کسب تجربه دارد. مبتدیان باید از صعودهای ساده‌تر شروع کرده و به تدریج با پیشرفت مهارت‌ها و دانش خود، به سفرهای چالش برانگیزتر بروند. همچنین یادگیری از کوهنوردان با تجربه، شرکت در کارگاه‌ها یا دوره‌ها و به روز رسانی منظم دانش خود درباره تکنیک‌های کوهنوردی و شیوه‌های ایمنی بسیار مهم است. 

کوهنوردی می‌تواند تجربیاتی هیجان انگیز و ارتباطی عمیق با طبیعت را رقم بزند، اما رعایت قوانین و دستورالعمل‌های ذکر شده در بالا نیز ضروری است. کوهنوردان با اولویت دادن به ایمنی، احترام به محیط زیست و ایجاد مهارت و دانش مستمر می‌توانند صعودی رضایت بخش و ایمن به ارتفاعات داشته باشند.