زیباترین برج های ساعت در ایران

کشور ایران مملو از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعددی است. یکی از متفاوت‌ترین جاذبه‌هایی که شاید کم‌تر به آن پرداخته شده، برج‌ های ساعت است. هر کدام از این برج‌ها با معماری چشم نواز و تاریخچه متفاوت، می‌توانند جذابیت خاص خود را داشته باشند. برج ‌های ساعت اغلب به عنوان یکی از نمادهای اصلی یک شهر به شمار می‌آیند، به همین دلیل بازدید از آن‌ها تجربه‌ای متفاوت را برای شما رقم خواهد زد. در این مطلب با تعدادی از زیباترین برج‌ های ساعت ایران آشنا خواهید شد.

برج ساعت ساری

برج ساعت ساری به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی شمال کشور شناخته می‌شود. این برج تاریخی که در میدان ساعت ساری قرار دارد، در سال 1309 افتتاح شده است. در معماری این برج المان‌های مختلفی از معماری ایرانی و اروپایی به کار رفته و ترکیب این دو سبک مختلف معماری زیبایی بی‌بدیلی را به ارمغان آورده است. متاسفانه در سال 1344 ساختمان قدیمی برج ساعت دچار آسیب‌های فراوانی شد و همین موضع موجب شد تا شهرداری ساری تصمیم به تخریب بنای قدیمی میدان ساعت بگیرد.

در سال 1355 بنا بر پیشنهاد سازمان فرهنگ و هنر استان مازندران، فرایند ساخت برج ساعت جدیدی در این میدان آغاز شد که این فرایند در سال 1357 پایان یافت. ارتفاع برج ساعت ساری حدود 25 متر بوده و در قسمت‌های بالایی محلی برای اقامه اذان در نظر گرفته شده است. میدان ساعت در میان مازندرانی‌ها به پا ساعت نیز معروف است. طراحی این برج توسط استاد دانیال فلاحیان انجام گرفته است؛ اما معماری و ساخت آن توسط محمد علی محمدی نوا خالق مسجد روستای گلما، انجام شده است. ساعت این برج از نوع عقربه‌ای و زنگ دار بوده و به همین دلیل راس هر ساعت از شبانه روز بر اساس تعداد عدد ساعت زنگ می‌زند.

طبیعتا در طول روز به دلیل شلوغی و هیاهوی خیابان‌ها صدای این ساعت کم‌تر به گوش می‌خورد؛ اما هر چقدر که به نیمه‌های شب نزدیک شوید، وضوح صدای این ساعت نیز بیش‌تر می‌شود. این برج دارای دو ساعت وارداتی از کشور روسیه بوده که به سمت خیابان‌های مدرس و انقلاب نصب شده است. در سال‌های اخیر بر روی این برج 4 ساعت ژاپنی در 4 طرف آن نصب شده که در بین آن‌ها تنها از سمت خیابان انقلاب ساعت به وضوح دیده می‌شود.

 برج ساعت رشت، بر فراز ساختمان شهرداری

میدان شهرداری رشت از اصلی‌ترین مقاصدی است که مسافران در سفر به شهر رشت از آن بازدید می‌کنند. یکی از زیبا‌ترین برج‌ های ساعت ایران در میدان شهرداری قرار دارد. عمارت سفید رنگ و زیبای شهرداری رشت در کنار سبزه میدان، به عنوان نماد اصلی شهر شناخته می‌شود. در سال 1305 خورشیدی و هم‌زمان با تاج‌گذاری پهلوی اول، کاخ شهرداری افتتاح شد. معماری مدرن این ساختمان از ساختمان‌های مشهور اروپایی نظیر ساختمان‌های سن‌پترزبورگ روسیه الهام گرفته بود.

سه سال پس از افتتاح ساختمان شهرداری برج ساعت رشت، در بالای این عمارت ساخته شد. این برج ارتفاعی حدود 24 متر داشته و در آن دوران از آن برای نگهبانی استفاده می‌شد. در سال 1369 و در طی زلزله رشت، بخش‌های مهمی از این عمارت آسیب دید که بازسازی آن حدود یک سال به طول انجامید. فرایند بازسازی برج ساعت رشت، به همت مهندسان شهرداری به سرپرستی مهندس روبرت واهانیان با همان سبک و نمای قبلی انجام گرفت. اگر شما نیز تمایل به بازدید از این برج زیبا دارید، می‌توانید از طریق خرید بلیط هواپیما یوتراوز در کم‌ترین زمان مقدمات سفر خود به شهر زیبای رشت را فراهم کنید. هدف از ساخت برج ساعت در میدان شهرداری رشت، دیده‌بانی برای آگاهی از وقوع آتش بوده است و سال‌ها با همین هدف مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در اوایل ساخت ساختمان شهرداری رشت، این برج فاقد ساعت بود و ساعت آن بعدها به این ساختمان افزوده شد. در حال حاضر ساعت این برج هر نیم ساعت یک بار به صدا درآمده و زمان را به ساکنان اطلاع می‌دهد. برج ساعت به عنوان مرتفع‌ترین بخش ساختمان شهرداری محسوب می‌شود. در گذشته گروه موسیقی شهرداری رشت نیز هر صبح برای ساکنان موسیقی زنده اجرا می‌کرد، اجرای موسیقی در سالن اختصاصی در داخل ساختمان انجام می‌گرفت که امروزه از آن به عنوان ساختمان موزیک یاد می‌شود. هتل ایران و موزه پست از دیگر جابه‌هایی هستند که جزئی از مجموعه شهرداری رشت به شمار می‌آیند.

برج ساعت یزد، زمان در سرزمین خانه های خشتی

اگر شما نیز شیفته مهمان‌نوازی و جاذبه‌های دیدنی شهر یزد هستید، می‌توانید در سفر به این شهر تماشایی از برج ساعت یزد نیز بازدید کنید. ساختمان این برج نیز به مانند ساختمان شهرداری رشت، با هدف نگهبانی و دیده‌بانی ساخته شد. برج ساعت یزد به عنوان یکی از قدیمی‌ترین برج‌های ساعت جهان شناخته می‌شود که زمان ساخت آن به سال 752 قمری باز می‌گردد. با توجه به قدمت بالای این ساختمان، نیاز به بازسازی در طی سال‌های مختلف امری اجتناب‌ناپذیر است. بازسازی این ساعت در دوره قاجار تکمیل شده است. معماری برج ساعت از سبک قجری الهام گرفته و با داشتن طاق‌ها، قوس‌ها و کاشی کاری‌های منقش به آیات قران زیبایی چشم نوازی را برای مسافران و گردشگران رقم زده است.

طاق بلندی که در زیر ساعت قرار دارد موجب شده تا برج ساعت از نظر ظاهری بلندتر به نظر برسد. طاق‌های کوچکی در بالای ساعت قرار گرفته که موجب می‌شود تا نمای ساعت بزرگ درج شود. در کناره‌های برج نیز می‌توانید نوارهای آبی رنگ کاشی کاری شده را مشاهده نمایید. شاید از فاصله دور نتوانید متوجه جزئیات و بخش‌های مختلف این برج ساعت یزد شوید؛ اما این جاذبه تاریخی تنها در یک ساعت قدیمی خلاصه نمی‌شود. این میدان بنا به دستور «مرتضی اعظم سید رکن‌ الدین محمد بن نظام الدین حسینی الریاضی» دانشمند و عالم مشهور، ساخته شده است. این برج مستحکم علاوه بر داشتن ساعت قسمت‌های مختلفی از جمله: آب انبار، حسینیه و ساباط را در دل خود جای داده. ساباط یکی از جاذبه‌های خاص در معماری محله‌های قدیمی یزد است و شامل کوچه‌ها و گذرگاه‌های سرپوشیده‌ای هستند که موجب می‌شد تا افراد بتوانند برای عبور و مرور در کوچه‌های یزد از زیر سایه رفت و آمد کرده و بتوانند از گرمای هوا در امان باشند.

یکی از نکات جالبی که در مورد میدان ساعت یزد وجود دارد، آن است که بنا به تحقیقات کارشناسان، این ساعت دقیقا در مرکز ایران ساخته شده است. در شهر یزد برج ساعت دیگری نیز قرار دارد که به ساعت مارکار مشهور است. ساعت مارکار یا ساعت فردوسی در سال 1313 ساخته شده و قدمت آن به دوران پهلوی باز می‌گردد. مجموعه میدان مارکار یزد، با هزینه شخصی «پشتون جی دوسابایی» از زرتشتیان ساکن هند ساخته شده است. ساعت مارکار در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و از سه بخش اصلی پایه، بدنه و کلاهک تشکیل می‌شود. 

برج ساعت تهران، مهمان شمس العماره

برج ساعت شمس العماره که از آن به عنوان برج ساعت تهران نیز یاد می‌شود، در امارت شمس العماره قرار دارد. ناصرالدین شاه پس از مشاهده‌ ساختمان‌های بلند کشورهای غربی، به معماری بناهای این کشورها تمایل بسیاری پیدا کرد، همین موضوع موجب شد تا او تصمیم به ساخت بنای شمس العماره بگیرد. این ساختمان دارای دو برج یک شکل بوده که سبک معماری آن تلفیقی از معماری اسلامی و اروپایی است. ارتفاع برج شمس العماره حدود 30 متر است. بنا بر روایات ناصر الدین شاه این بنا را احداث کرد تا بتواند از بالای آن منظره شهر را تماشا کند.

ایده این موضوع توسط معیرالممالک به ناصر الدین شاه ارائه شد و فرایند طراحی نقشه آن نیز توسط علی محمد کاشی انجام گرفت. یکی از تفاوت‌های دو ساختمان شمس العماره وجود ساعت بر روی یکی از برج‌های آن است. این ساعت به عنوان هدیه‌ای از سوی ملکه ویکتوریا، ملکه بریتانیا به ناصرالدین شاه قاجار در اولین سفر او به فرنگ اهدا شده است. قدمت این برج تاریخی به بیش از دو قرن پیش باز می‌گردد. برج ساعت شمس العماره به عنوان اولین ساعت نصب شده در تهران شناخته می‌شود. بنا بر روایات تاریخی، صدای زنگ این ساعت تا فاصله 4 فرسخی به وضوح شنیده می‌شد و به دلیل حجم بالای صدا و شکایات اهالی، به دستور شاه میزان صدای این ساعت کاهش یافت.

یکی از نکات مهم در مورد برج ساعت شمس العماره نزدیک بودن آن به هتل های تهران است. این ساعت در طول تاریخ خود بارها از کار افتاده است. در سال 1390 با درخواست دولت وقت، محمد ساعتچی به عنوان یکی از ساعت‌سازان شناخته شده ایرانی، این ساعت را دوباره به کار می‌اندازد؛ اما متاسفانه پس از مدتی دوباره از کار می‌افتد. بنا بر شنیده‌ها بازسازی این ساعت به حدود یک سال و نیم زمان نیاز دارد و برای فعال کردن آن نیز به هفته‌ای دوبار کوک نیاز است که می‌تواند هزینه بالایی را به همراه داشته باشد.

برج ساعت تبریز، نماد شهر

برج ساعت تبریز به عنوان نماد اصلی شهر اولین ‌های ایران شناخته می‌شود. این برج تاریخی یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری تبریز و زیبا‌ترین برج های ساعت ایران است که ساخت آن در سال 1935 میلادی توسط گروهی از مهندسان آلمان آغاز شد و در سال 1939 به پایان رسید. از برج ساعت تبریز به عنوان ساختمان شهرداری نیز یاد می‌شود. این بنا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. ساختمان شهرداری تبریز در زمینی به مساحت 9600 متر مربع احداث شده که حدود 6500 متر مربع از آن به برج ساعت تبریز اختصاص دارد.

محل احداث این ساختمان در گذشته یک قبرستان باستانی رها شده بود. معماری این برج به شکل کامل از ساعت شهر لندن الهام گرفته شده و علاوه بر آن می‌توان شباهت بسیاری میان این برج و بناهای تاریخی آلمان مشاهده کرد.  در حال حاضر بخش‌هایی از این برج به موزه و آمفی تئاتر تبدیل شده است و جلسات مرتبط با شهرداری در آن برگزار می‌شود. برج ساعت تبریز دارای سه طبقه است. طراحی این برج به گونه‌ای انجام گرفته که اگر از بالا به آن نگاه کنید، می‌توانید طرح یک عقاب را ببینید.

از دیگر نکات جالب در مورد برج ساعت می‌توان به مدت زمان یادآوری ساعت در این برج اشاره کرد. برخلاف بسیاری از برج‌های ساعت، این برج زمان را هر 15 دقیقه یکبار یادآوری می‌کند. برج ساعت تبریز به عنوان یکی از زیباترین برج های ساعت ایران، همه ساله گردشگران متعددی را از نقاط مختلف جهان به خود جذب می کند. اگر از دور این برج را مشاهده کنید، طرحی شبیه به حرف U لاتین را می‌بینید.

از نکات مهم دیگری که در مورد این برج وجود دارد، آن است که برج ساعت تبریز اولین موزه شهرداری کشور بوده و بزرگ‌ترین فرش دست بافت ایرانی را در خود جای داده است. موزه شهرداری تبریز در طبقه پایین این برج قرار دارد و شما می‌توانید به محض وارد شدن به این موزه از منظره درختان و گل‌های زیبا در کنار اولین تاکسی‌ها و ماشین‌های آتش‌نشانی تبریز لذت ببرید. در این موزه بخش‌های مختلفی برای نگهداری از فرش‌های تاریخی و دیدنی، دوربین‌های قدیمی، سازهای سنتی ایرانی و آثار مربوط به دفاع مقدس وجود دارد.

برج ساعت حرم امام رضا (ع)

در شهر مشهد و حرم مطهر امام رضا (ع) ساعت‌های متعددی وجود دارد که قدیمی‌ترین آن متعلق به دوره قاجار بوده و ساخت کشور انگلستان است. با توجه به سال ساخت ساعت که در پیاله زنگ آن حک شده، به نظر می‌رسد که این ساعت در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه و دوران سلطنت مظفرالدین شاه ساخته شده است. این ساعت در ابتدای امر بر فراز ایوان غربی صحن انقلاب نصب شده بود. کوک این ساعت تا پیش از سال 1363 بصورت دستی انجام می‌گرفت؛ اما پس از آن برقی شد.

برج ساعت مشهد دارای 6 طبقه بوده که فاصله موتور ساعت تا کنار صفحه آن حدود 70 پله است. فرایند کوک ساعت حرم روزانه دوبار بوسیله الکتروموتور به شکل خودکار انجام می‌گیرد و حتی در صورت قطعی برق نیز تا 24 ساعت در حالت کوک باقی می‌ماند. علاوه بر آن امکان کوک شدن ساعت به صورت دستی نیز وجود داشته و می‌توان به وسیله هندل نیز آن را تنظیم کرد. برج ساعت حرم مطهر، دارای دو نوع صدای زنگ مختلف است؛ به ازای هر ربع یک زنگ و به ازای هر ساعت نیز به تعداد ساعت زنگ نواخته می‌شود.

در حال حاضر علاوه بر برج ساعت حرم مطهر، حدود 80 ساعت دیجیتال دیگر نیز در‌ رواق‌های مختلف حرم نصب شده است. این ساعت حدود 50 سال قبل به ایوان جنوبی صحن آزادی منتقل شد. علت این انتقال به نشست پایه‌های سردر ایوان صحن انقلاب مربوط می‌شود. علاوه بر بازدید از برج ساعت مشهد، شما می‌توانید با خرید بلیط هواپیما مشهد تهران از برج ساعت تهران نیز بازدید کنید.

برج ساعت اصفهان

یکی از زیباترین برج های ساعت ایران برج ساعت اصفهان است که در کلیسای وانک اصفهان واقع شده است. کلیسای وانک یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی اصفهان محسوب می‌شود که به دلیل معماری ساده و زیبا نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرده است. ساخت کلیسای وانک به دوره شاه عباس صفوی باز می‌گر‌دد. در سمت راست ورودی درب اصلی کلیسا، ناقوس بزرگی مشاهده می‌شود که با هزینه شخصی به نام «هوهانجان جامالیان» در 3 طبقه ساخته شده است.

ارتفاع این برج حدود 11 متر بوده و مواد به کار رفته در آن از جنس سنگ و خشت خام است. این برج دارای سه طبقه است که در طبقه دوم آن ساعت بزرگی نصب شده است. این ساعت اهدایی از سوی ماردیروس گوورک هوردانانیان بوده که پس از مرگ برادرش برای یادبود او ساخته شد. وزن حدودی ساعت نصب شده در برج ناقوس کلیسای وانک حدود 300 کیلوگرم است. این ساعت هم‌زمان به نواختن ناقوس‌ها به صدا در می‌آید و طنین آن در مناطق مختلف جلفا می‌پیچد.

در پایین برج ناقوس دو مقبره وجود دارد که یکی از آن‌ها به سرباز ارمنی و دیگری به پیشوای ارمنی تعلق دارد. در سمت راست این برج نیز می‌توانید کتیبه‌ای آبی رنگ را مشاهده کنید که از سنگ‌های صلیبی (سنگ خاچ کلیم) پوشیده شده. برج ساعت اصفهان حدود 38 سال پس از ساخت کلیسا احداث شده است. بخش‌های مختلف کلیسای وانک تنها به برج ساعت محدود نمی‌شود. در طول تاریخ قسمت‌های مختلفی به این ساختمان عظیم افزوده شده که از جمله آن‌ها می‌توان به موزه، کتابخانه، چاپخانه، قسمت‌های اداری، ناقوس خانه و دیر اشاره کرد.

 برج ساعت آبادان در دانشکده نفت

بنای دانشکده نفت آبادان در سال 1318 با نام مدرسه عالی فنی آبادان تاسیس شده که بعدها نام آن به دانشکده فنی آبادان تغییر پیدا کرد. ساختمان این دانشکده به سبک انگلیسی-هلندی، بر اساس استانداردهای معماری آن زمان طراحی شده است. در این ساختمان می‌توانید آثار و یافته‌های متعددی را مرتبط با تکنولوژی روز، مهندسی، طراحی و ساخته‌های منحصر به فرد مشاهده کنید. عنوان انگلیسی این دانشکده (AIT) شباهت بسیاری به دانشگاه معروف جهان یعنی MIT دارد و بنا بر گفته‌ها میان مسئولان این دانشکده و MIT روابط نزدیکی برقرار بوده است.

تمامی قطعات و بخش‌های مختلف این دانشکده از محصولات خاص و وارداتی بوده. یکی از قسمت‌های خاص این دانشکده برج ساعت آن است که به عنوان یکی از متفاوت‌ترین برج های ساعت ایران شناخته می‌شود. این ساعت می‌تواند بدون نیاز به باطری یا برق کار کند که این موضوع آن را کاملا از ساعت‌های دیگر متمایز می‌کند. برج ساعت آبادان در محل دانشکده نفت ساخته شده است. ارتفاع بالای برج ساعت موجب شده تا ساختمان آن از نقاط دوردست آبادان قابل مشاهده باشد. صدای ناقوس این برج نیز از فواصل دور به گوش می‌رسد.

  سخن پایانی
کشور ما ایران دارای دیدنی‌ها و جاذبه‌های پرشماری است که یکی از آن‌ها برج‌ ساعت است. در گذشته بسیاری از شهرها برای اعلام ساعت به تمامی شهروندان و اهدافی نظیر نگهبانی برجی مرتفع را در میدان اصلی شهر احداث می‌کردند. امروزه در بسیاری از شهرهای مهم کشور می‌توانید برج های ساعت مختلفی را مشاهده کنید که هر کدام معماری خاص خود را دارند. اگر قصد بازدید از برج های ساعت ایران را دارید، باید پیش از هر چیز شهر مقصد خود را انتخاب کرده و برای انتخاب محل اقامت خود اقدام کنید. شما می‌توانید به سادگی از طریق رزرو هتل یوتراوز محل اقامت خود را رزرو کنید.