راهنمای کامل پرورش اسب | صفر تا صد مراحل کامل پرورش اسب

پرورش اسب به معنی بارور کردن یک مادیان خوب با یک نریان مناسب برای ایجاد یک کره با ویژگی‌های دلخواه است.  شجره نامه برای ردیابی اجداد اسب استفاده می‌شود تا به پیش بینی مواردی مانند رنگ خز و خلق و خوی اسب کمک کند. می‌توانید از روش لقاح طبیعی یا لقاح مصنوعی برای پرورش اسب استفاده کنید. اسب ماده 11 تا 12 ماه آبستن خواهد بود. به مادیانی که منحصرا برای پرورش استفاده می‌شود، مادیان مولد می‌گویند. در ادامه به نکات مهم در پرورش اسب اشاره کرده‌ایم.

نحوه جفت گیری در اسب‌ها؛ پرورش اسب

به صورت کلی اسب‌ها تولید مثل کنندگان کارآمدی نیستند و تنها 50 تا 60 درصد از لقاح‌ها به تولید کره منجر می‌شود. به همین دلیل، بسیاری از پرورش دهنگان به لقاح مصنوعی روی آورده‌اند. اما شاید از خود پرسیده باشید که چگونه این پستانداران بزرگ به طور طبیعی با یکدیگر جفت گیری می‌کنند؟

اسب‌ها چگونه جفت گیری می‌کنند؟ 

مانند بسیاری از پستانداران، اسب‌های نر در تمام طول سال مایل به جفت گیری هستند. این بدان معنی است که زمان جفت گیری واقعا به ماده بستگی دارد. پس چگونه یک مادیان به اسب نر نشان می‌دهد که آماده جفت گیری است؟ هنگامی که مادیان آماده جفت گیری باشد، علائم فیزیکی مانند ترشحات و فرج متورم را نشان می‌دهد. هنگامی که اسب نر در اطراف است، ممکن است در مقابل او ادرار کند (فرومون‌‌هایی را آزاد می‌‍کند که به او می گوید آماده جفت گیری است. هنگامی که او توجه اسب نر را به خود جلب کرد، دم خود را بلند می‌کند تا به او نشان دهد که آماده جفت گیری است.

اسب‌ها مانند بسیاری از پستانداران دیگر جفت گیری می‌کنند. مادیان در بارورترین روزهای خود که 5 تا 7 روز در آغاز چرخه اوست، علائم تمایل به جفت گیری را نشان می‌دهد. این زمان ایده آل ترین زمان برای جفت گیری اسب‌ها برای تولید کره است.

اگرچه مادیان‌های مایل به جفت گیری، معمولا پذیرای پیشروی‌های اسب نر هستند، اما این بدان معنا نیست که اسب نر نیازی به تلاش ندارد. اسب‌ نر، یک مادیان آماده برای جفت گیری را از طریق نشانه‌هایی که به او می‌دهد حس می‌کند. برای آزمایش اینکه آیا مادیان، اسب نر را می‌پذیرد یا نه، اسب نر ممکن است مادیان‌ها را بو کند یا حتی برای آزمایش آمادگی با آنها برخورد فیزیکی کند.

مراحل پرورش اسب

پرورش اسب شامل چندین مرحله از فرآیند تولید مثل است که آگاهی از آن برای اطمینان از تولد کره‌های سالم، ضروری است. این مراحل شامل انتخاب مادیان و اسب نر مناسب، آماده سازی برای پرورش، جفت گیری، حاملگی، پرورش کره و مراقبت پس از زایمان است. در زیر راهنمای جامع مراحل مختلف پرورش اسب آورده شده است.

مرحله 1: انتخاب مادیان و اسب نر مناسب 

پرورش اسب با انتخاب مادیان و اسب نر مناسب و سالم آغاز می‌شود. مهم است که اسب‌هایی را انتخاب کنید که سالم، بی عیب و عاری از اختلالات ژنتیکی باشند. هر دو اسب همچنین باید ویژگی‌های مطلوبی برای نژاد خود داشته باشند، مانند فرم بدن، اندازه، سایز، خلق و خوی خوب و ... انتخاب اسب‌های باکیفیت برای پرورش، تضمین می‌کند که کره حاصل بهترین ژن‌های ممکن را خواهد داشت.

مرحله 2: آماده سازی اسب‌ها برای جفت گیری 

قبل از تولید مثل، مادیان باید توسط دامپزشک تحت معاینه کامل قرار گیرد تا از سالم بودن و بارور بودن او اطمینان حاصل شود. معاینه باروری باید بر روی اسب انجام شود و دستگاه تناسلی او مانند رحم و تخمدان‌ها بررسی شده تا مشخص شود که آیا ناهنجاری وجود دارد یا خیر. دامپزشک همچنین ممکن است برای بررسی سطوح هورمونی و رد هرگونه مشکل اساسی، نمونه خون بگیرد.

مادیان همچنین باید در برنامه منظم واکسیناسیون، کرم زدایی و مراقبت از سموم قرار گیرد. با این کار می‌توان اطمینان حاصل کرد که اسب، سالم است و هیچ خطر بالقوه‌ای برای کره اسب به وجود نخواهد آمد.

مرحله 3: جفت گیری 

هنگامی که مادیان آماده شد، می‌توان او را برای جفت گیری پیش اسب نر آورد. فرآیند جفت گیری یک اتفاق طبیعی است و اسب نر بر روی مادیان سوار می‌شود. دامپزشکان یا نگهبانان برای اطمینان از ایمن بودن هر دو اسب و موفقیت آمیز بودن لقاح، در این فرآیند کمک خواهند کرد.

دو روش جفت گیری وجود دارد: تولید مثل طبیعی و لقاح مصنوع (AI). تولید مثل طبیعی شامل آمیزش طبیعی اسب نر و ماده است. از سوی دیگر، لقاح مصنوعی مستلزم جمع‌آوری و انتقال مایع منی اسب نر توسط دامپزشک یا تکنسین و انتقال آن به دستگاه تناسلی مادیان است.

مرحله 4: بارداری 

پس از جفت گیری موفق، مادیان از نظر بارداری بررسی می‌شود. حاملگی در اسب‌ها معمولا حدود 11 ماه طول می‌کشد و در این مدت باید از مادیان برای حفظ سلامتی کره به خوبی مراقبت کرد. مادیان باید طبق نیاز خود از یک رژیم غذایی مغذی تغذیه کرده و برای نظارت بر بارداری به طور منظم معاینات دامپزشکی را دریافت کند.

مرحله 5: زایمان

هنگامی که مادیان نزدیک به زایمان است، باید او را به یک محل تمیز، امن و راحت منتقل کرد تا بتواند زایمان کند. زایمان اسب می‌تواند ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد و نیاز به نظارت صحیح توسط صاحب اسب، دامپزشک یا تکنسین دارد. در صورت بروز هر گونه شرایط اضطراری، یک دامپزشک نیز باید در محل آماده باشد.

مرحله 6: مراقبت پس از زایمان 

پس از زایمان، مادیان شروع به شیردهی می‌کند. مادیان باید به دقت تحت نظر باشد تا از تولید شیر مناسب اطمینان حاصل شده و هرگونه عارضه احتمالی بررسی شود. کره اسب نیز باید برای اطمینان از سالم بودن و توانایی ایستادن و خوب شیر خوردن مورد بررسی قرار گیرد.

مواردی که در جفت گیری اسب باید در نظر گرفت

پرورش اسب یک فرآیند زمان بر، پر تلاش و پر هزینه است. به همین دلیل می‌بایست قبل از اقدام به شروع، مواردی را در نظر گرفت. در ادامه موارد اساسی که پیش از شروع پرورش اسب و یا در طی آن باید در نظر گرفت و انجام داد، آورده شده است:

1. ژنتیک اسب

بسیاری از پرورش دهندگان، ارزش زیادی برای ژنتیک اسب قائل هستند زیرا به آنها کمک می‌کند تا پیش بینی کنند که کره حاصل چه ویژگی‌هایی خواهد داشت. به عنوان مثال، والدین نسل اول، 50٪ ژن‌های خود را به فرزندان منتقل می‌کنند (50 درصد از نریان به کره اسب و 50 درصد از مادیان به کره اسب). همچنین کره حاصل، 25 درصد از ژن‌های خود را از جد خود گرفته است. البته این یک محاسبه دقیق نیست زیرا همیشه احتمال جهش ژنی وجود دارد. نقایص احتمالی ژنتیکی یا بیماری‌های ارثی باید شناسایی شوند تا از انتقال آن به نسل‌های آینده جلوگیری شود.

2. انطباق (Conformation)

انطباق به شکل یا ساختار بدن یک اسب اشاره دارد و می‌تواند بر توانایی ورزشی آن تأثیر بگذارد. به طور کلی، گردن اسب باید یک و نیم برابر طول سر باشد. محل اتصال گردن به بدن باید نسبتا بالا باشد تا فضای خوبی برای سینه فراهم کند. ظاهر فیزیکی اسب، از جمله ساختار بدنی، اندازه و تناسب آن، باید برای پرورش اسب ارزیابی شود.

3. خلق و خوی (Temperament)

اسب‌ها در نژادهای مختلف از لحاظ خلق و خو با یکدیگر متفاوت اند. همچنین ممکن است دو اسب از یک نژاد نیز خلق و خوی متفاوتی با هم داشته باشند. همچنین در جفت گیری به روش طبیعی نیز خلق و خوی اسب‌ها ممکن اسب بر روند جفت گیری تاثیر بگذارد. بنابراین در هنگام انتخاب اسب برای جفت گیری، تعیین ملایم، پرانرژی یا تهاجمی بودن اسب و ... لازم و ضروری است.

4. توانایی ورزشی (Athletic ability)

نوع نژاد و ویژگی‌های آن بر نوع فعالیت اسب اثرگذار است. برخی اسب‌ها برای فعالیت‌های فزیکی سنگین مناسب‌اند و برخی دیگر برای مسابقات نمایشی و ... . بنابراین در هنگام پرورش اسب باید توانایی اسب برای شرکت در فعالیت یا رشته ورزشی مورد نظر مانند پرش، مسابقه یا درساژ ارزیابی شود.

5. شجره نامه (Pedigree) 

شجره نامه راهی برای ثبت و ردیابی تبار اسب است. دانستن تاریخچه نسل خونی اسب، می‌تواند به شما در تعیین ویژگی‌های بالقوه شخصیتی یا مسائل آموزشی کمک کند. شجره نامه، زمانی که نوبت به پرورش و تصمیم گیری در مورد نوع اسبی که امیدوارید داشته باشید می‌رسد، اهمیت زیادی دارد. نژاد و اصل و نسب اسب می‌تواند بینشی در مورد ژنتیک، خلق و خو و ویژگی‌های فیزیکی آن فراهم کند.

6. سلامتی (Health)

در زمان انتخاب نریان و مادیان مناسب برای جفت گیری می‌بایست سابقه پزشکی اسب که شامل هر گونه بیماری یا جراحت  است، در نظر گرفته شود تا از مناسب بودن آن برای پرورش اطمینان حاصل شود. برای این منظور چهار بعد اصلی پرورش اسب باید بررسی شود که شامل:

• نوع و کیفیت غذای اسب
• نحوه مدیریت و تیمار اسب
• امکانات بهداشتی که اسب از آن برخوردار بوده یا نبوده
• امکانات رفاهی شامل اصطبل، آبخوری و ....

7. اهداف اصلاح نژادی

 اهداف و مقاصد پرورش دهنده، مانند بهبود یک صفت خاص یا تولید اسب برای یک رشته خاص، باید تعیین کننده روند اصلاح نژاد باشد. مشخص است که هدف هر پرورش دهنده اسب، تولید اسب‌های برتر از لحاظ ژنتیکی است. از آنجایی که شرایط محیطی زیادی روی اسب تأثیر می‌گذارد، ارزیابی پتانسیل ژنتیکی آن دشوار است. 

اسب‌ها چند تا بچه می‌توانند داشته باشند؟

یک مادیان می‌تواند از یک تا 20 عدد کره بزاید، یک مادیان مولد حدود 15 تا 20 کره در زندگی خود تولید می‌کند. بیشتر نریان‌ها نیز 30 تا 50 بار در سال پرورش می‌یابند. اگر 40 مورد از این تلاش‌های جفت گیری منجر به ایجاد یک کره زنده شود، یک اسب نر می‌تواند 600 کره در زندگی خود داشته باشد.

یک اسب در هر بار زایمان چند نوزاد می‌تواند داشته باشد؟

پاسخ یک عدد کره است. اسب‌ها معمولا در هر بار زایمان فقط یک بچه به دنیا می‌آورند. به گفته مرکز UC Davis برای سلامت اسب‌ها، اکثر مادیان‌ها نمی‌توانند دو جنین را با هم در بدن خود رشد دهند و معمولا یکی از آنها یا هر دو (شاید) در مراحل بعدی بارداری سقط می‌شوند. 

بهترین سن برای پرورش اسب چه سنی است؟

سن ایده آل برای تولید مثل از 4 تا 12 سالگی است، اما این بدان معنا نیست که شما نمی‌توانید از مادیان‌های مسن‌تر برای جفت گیری استفاده کنید. برخی از مادیان ها پس از این سن نیز هنوز آبستن می‌شوند و تا بیست سالگی نیز می‌توانند کره‌های سالم به دنیا بیاورند

بهترین سن برای پرورش اسب چه سنی است؟

سن ایده آل برای تولید مثل از 4 تا 12 سالگی است، اما این بدان معنا نیست که شما نمی‌توانید مادیان‌های مسن‌تر را برای پرورش استفاده کنید. برخی از مادیان‌ها تا بعد از این سن نیز آبستن می‌شوند و می‌توانند کره‌های سالم را تا اواسط بیست سالگی نیز به دنیا آورند.

اسپرمی که از اسب گرفته شده تا چند وقت سالم باقی می‌ماند؟

منی اسب پس از جمع آوری دستی، و پس از سرد شدن برای حمل و نقل، عمر کوتاهی دارد و تا 24 ساعت خارج از بدن اسب سالم باقی می‌ماند. در روش لقاح طبیعی می‌توانیم انتظار داشته باشیم که اسپرم تا 72 ساعت در داخل رحم مادیان زنده بماند. اما در روش لقاح مصنوعی زمانی که اسپرم را از بدن اسب نر استخراج و به ماده تزریق می‌کنیم، اسپرم ها تنها 24 ساعت در بدن مادیان، زنده باقی می‌مانند. پس به صورت کلی 24 زمان داریم تا اسپرم‌ها را به مادیان برسانیم و 24 ساعت دیگر نیز عمر اسپرم‌ها در داخل بدن مادیان خواهد بود.

پرورش اسب دارای مراحل مختلفی است، از انتخاب اسب مناسب تا مراقبت از کره اسب. برنامه‌ریزی و نظارت دقیق در هر مرحله می‌تواند برنامه پرورش موفق و تولد کره‌های سالم را تضمین کند. برای اطمینان از سالم ماندن و ایمن ماندن مادیان و کره اسب، همکاری با دامپزشک در طول کل فرآیند بسیار مهم است.