راهنمای سفر به بروجرد | معرفی کامل مکان های دیدنی و گردشگری بروجرد

بروجرد یکی از شهرهای پر جمعیت استان لرستان بوده که در یک دشت حاصلخیز قرار گرفته است. این دشت با نام سیلاخور در ادامه رشته کوه‌های زاگرس قرار گرفته است. بروجرد یکی از شاهراه‌های ارتباطی در ایران بوده است که مسیر تهران به جنوب را به هم متصل می‌کند. شهر بروجرد بر طبق آمار سرشماری در سال 1395 دارای 235 هزار نفر جمعیت بوده است. گویش اکثر مردم شهر بروجرد، لری است. در ادامه همه چیز درباره سفر به بروجرد را می‌خوانید.

معرفی شهر بروجرد؛ تاریخ، اقلیم، فرهنگ، هنر و ...

بروجرد شهری در استان لرستان و مرکز شهرستان بروجرد در غرب ایران است. در میان شهرهای مدرن موجود در ایران، بروجرد یکی از قدیمی‌ترین شهرهایی است که حداقل از قرن نهم تاکنون گزارش شده است. بروجرد در امپراتوری ساسانی، شهر و منطقه کوچکی در همسایگی نهاوند بود. بروجرد که در زمان امپراتوری سلجوقیان، در قرن نهم و دهم بیشتر مورد توجه قرار گرفت، تا قرن بیستم به عنوان شهری صنعتی، تجاری و استراتژیک در رشته کوه های زاگرس معرفی شد. بروجرد در دوران طلایی خود به عنوان پایتخت ایالت لرستان و خوزستان در زمان قاجار در قرن هجدهم و نوزدهم انتخاب شد.

جمعیت شهر بروجرد بر اساس آمار و سرشماری سال 1395 حدود 235 هزار نفر است. زبان و گویش آن‌ها لری و گویش بروجردی بوده و گویش برخی از اقلیت مردم آن‌ها نیز ارمنی است. گویش بروجردی در نظر اکثر مردم کشور لری است ولی برخی از آنها فارسی نیز صحبت می‌کنند. دین و مذهب مردم اکثرا شیعه دوازده امامی است و دارای اقلیت ارمنی و یهودی نیز هستند.

تاریخچه شهر بروجرد

بروجرد دومین شهر بزرگ لرستان است. از این رو مرکز بزرگ صنعتی، گردشگری و فرهنگی منطقه به حساب می‌آید. این شهر معماری و سبک زندگی قدیمی خود را بیشتر از طریق مساجد، بازارها و خانه‌های ساخته شده در دوره قاجار حفظ کرده است. مردم آن عمدتا لرتبار هستند، اما از مردمان قوم لک‌ نیز در بروجرد زندگی می‌کنند که به زبان خود صحبت می‌کنند؛مانند طوایف بالاوند، قیساوند، شاهیوند، بایرناوند، ایچیوند، کولیوند، جلیلاوند که در محدوده شهرستان بروجرد سکونت دارند. منطقه بروجرد حداقل از 3000 سال قبل از میلاد آباد بوده است.

مادها در گذشته در این سرزمین در مراتع خود برای تولید و تربیت هزاران اسب در هر سال استفاده می‌کردند. با این حال، بیشتر توسعه خود را مدیون یهودیانی است که پس از نزدیک شدن به نابودی به ایران آمدند. امپراتوری ساسانی بروجرد را به سطح شهر ارتقا داد و در آن آتشکده ساخت.

تپه‌های باستانی و تاریخی زیادی در دشت سیلاخور قرار دارد که یکی از قدیمی‌ترین تپه‌های آن، تپه قرق است که به عصر مس تعلق دارد. این تپه در دهستان شیروان قرار دارد. شواهد تاریخی در شهر بروجرد نشان می‌هد که در زمان سلسله پیشدادیان و منوچهر این شهر تاسیس شده و یکی از پایگاه های نظامی ایران بوده است. نام اصلی شهر بروجرد که ویروگرد بوده است به دوره اشکانی تعلق دارد. در زمان هخامنشیان نیز در منطقه سیلاخور قلعه‌های نظامی وجود داشته که بروجرد هم جزوی از آن‌ها به حساب می‌آمده است.

بعد از اسلام شهر بروجرد و نهاوند هر دو از توابع پهله در سرزمین ماد بوده اند که خلفای عباسی به آن حکومت می کرده‌اند. مرداویج بروجرد را در سال 316 قمری تصرف کرد و بعد از مرداویج، آل حسنویه به آن حکومت می‌کرد. در زمان سلجوقیان نیز بروجرد شهر مهمی بوده و کشته شدن نظام الملک وزیر آلب ارسلان در این زمان اتفاق افتاد. 

آثار تاریخی شهر بروجرد

آثار تاریخی شهر بروجرد با توجه به قدمت تاریخی آن بسیار زیاد است و برخی از آن‌ها قدمت هزار ساله دارند. مسجد جامع بروجرد، بازار قدیمی بروجرد، مسجد سلطانی بروجرد، امامزاده جعفر بروجرد، مسجد قلعه که از دوران قاجار مانده است، مسجد رنگینه که از دوره زندیه به جای مانده، سه گانه تاریخی فرهنگی بروجرد و امامزاده قاسم از آثار تاریخی و گردشگری این شهر است که گردشگران زیادی هنگام سفر به بروجرد از آنها دیدن می‌کنند. دیگر جاذبه‌های تاریخی بروجرد عبارتند از:

• امامزاده ابراهیم
• امامزاده شاهزاده ابوالحسن
• امامزاده ولیان
• آرامگاه زوواریان
• پل قلعه حاتم
• پل چالانچولان
• تپه قروق
• تپه رومیان
• بازار بروجرد

موقعیت جغرافیایی شهر بروجرد

شهر برودجرد در دامنه رشته کوه‌های زاگرش قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا 1550 متر است.در واقع بلندترین نقطه شهر در رشته کوه گرین قرار دارد و پست ترین آن در دشت سیلاخور؛ که از غرب به قله کوه ولاش و از جنوب غربی به کوه میش پرور می‌رسد. شهر بروجرد به خاطر قرار گرفتن روی گسل سراسری زاگرس، یکی از مناطق زلزله خیز ایران است. قله‌های مرتفع شهرستان بروجرد شامل قله هجده یال، قله برف هل، قله پیازکاران، قله سه کوزان یا سه قوزان، قله چارشاخ، قله شیر برفی و قله شیرمرد، قله شانشین، قله باغ بیرم، می‌شود. با سفر به بروجرد می‌توانید ازاین اماکن بازدید کرده و نهایت لذت را تجربه کنید.

آب و هوای شهر بروجرد

آب و هوای شهر بروجرد به خاطر قرار گرفتن در منطقه‌ای کوهستانی، سرد است و زمستان‌های پر از برف و یخ بندان و تابستان‌های معتدل دارد. میزان بارش در این جا بیشتر در فصل بهار اتفاق می‌افتد. بهترین ماه سال برای سفر به بروجرد اردیبهشت ماه است که دشت‌های آن با گل‌های زیبا مخصوصا شقایق واژگون می‌شود.

خانه‌های تاریخی شهر بروجرد

تعداد زیادی خانه تاریخی در شهر بروجرد وجود دارد که آمار آن به 200 خانه می‌رسد ولی بعضی از آنها به خاطر زلزله و بلایای طبیعی از بین رفته‌اند و تنها 40 خانه تاریخی در حال حاضر در این شهر باقی مانده است که 18 خانه تاریخی ثبت ملی شده و بقیه به صورت غیر رسمی نگهداری می‌شوند. قدیمی‌ترین خانه تاریخی در شهر بروجرد خانه حاتمی است که به دوره زندیه تعلق دارد. 

خانه بیرجندی مربوط به دوره قاجار در کوی صوفیان، خانه مصری مربوط به دوره قاجار در خیابان صفا، خانه هجری  مربوط به دوره قاجار در کوچه بشیر المعظم، خانه همایونی مربوط به دوره قاجار در کوچه بشیر المعظم، خانه بروجردی، خانه صدرزاده، خانه حاج سید غفور بریده پز مربوط به سال 1292 قمری در محله کوی عارف، خانه سلطانی مربوط به دوره قاجار در محله چنار سوخته، خانه کمال الدین نبوی طباطبائی مربوط به دوره قاجار در خیابان صفا، خانه افتخار الاسلام طباطبایی مربوط به دوره قاجار در کوچه هلال احمر و خانه گودرزی، خانه‌های تاریخی شهر بروجرد هستند که هر کدام به دوره‌ای و زمانی تعلق دارند. 

سوغات بروجرد و صنایع دستی

بروجرد یکی از زیباترین شهرهای ایران است. این شهر اصیل صنایع دستی و آثار هنری مخصوص به خودش را دارد که برای تماشا یا تهی آن‌ها می‌توانید مهمان این شهر باشید. در ادامه انواع هنرهای مرسوم و قدیمی و صنایع دستی بروجرد معرفی شده‌اند. 

روسری گل ونی

گلونی (Golvani) روسری مخصوص و زیبایی است که زنان لک، کرد و لر می پوشند. پیدایش این روسری به دوران بسیار قدیم در ایران برمی‌گردد و ریشه در فرهنگ اصیل ایرانی دارد. این پوشش در زبان فارسی، گلبندی تلفظ می‌شود که برگرفته از کلمه گل‌بدن (نوعی پارچه ابریشمی و نرم هندی) است. گلونی را زنان لر، لک و کرد در جشن‌ها می‌پوشند. این روسری اغلب دارای زمینه مشکی با گل‌های بزرگ به رنگ‌های قرمز و سفید است. روسری گلونی یکی از لباس‌های محلی لری محسوب می‌شود.

هنر ورشو

یکی از ناب‌ترین و متمایزترین سوغاتی‌های بروجرد هنر ساخت ورشو است. آلیاژ ورشو نوعی آلیاژ بر پایه مس است که در ساخت آن از حدود 65 درصد مس، 18 درصد نیکل و 17 درصد روی استفاده شده است. در برخی موارد مقادیر کمی سرب، قلع و منگنز به میزان 1-2 درصد به آلیاژ ورشو اضافه می‌شود تا در هنگام کار با آن جلوه بهتری از خود نشان دهد. آلیاژ ورشو در منابع مختلف به نیکل نقره نیز معروف است. بروجرد را به واسطه این هنر، شهر ملی ورشو می‌نامند.

هنرمندان بروجردی با استفاده از این آلیاژ و با حرکات ظریف دست خود بر روی وسایلی مانند سماور، سینی، بشقاب یا گلاب‌پاش و امثال آن طرح‌های دیدنی می‌سازند. ورشو شباهت زیادی به هنر قلم زنی دارد. زیرا با تکرار همین روش روی این ظروف مخصوص که از آلیاژ ورشو ساخته شده‌اند ایجاد می‌شود.

کلوچه کلوا بروجرد

در بروجرد کلوچه‌های شیرین و خوشمزه‌ای در گوشه و کنار روستاهای آن توسط زنان روستایی پخته می‌شود. این کلوچه به‌ عنوان شیرینی مخصوص ایام نوروز در واپسین روزهای باقی‌مانده سال در تنورهای سنتی طبخ می‌‌شود. به این کلوچه‌های خوشمزه کلوا می‌گویند و یکی از انواع سوغات بروجرد محسوب می‌شود. این کلوچه‌‌های شیرین را با روغن حیوانی ناب طبخ می‌کنند.

حلوا ارده و شیره 

حلوا ارده یکی از آن شیرینیجات سالم و خوشمزه است که طرفداران زیادی دارد. بروجرد یکی از تولیدکنندگان معروف حلوا ارده به خصوص در غرب کشور است. این خوراکی ترکیبی از ارده و شیره خرما است که از نظر انرژی بسیار مغذی بوده و می‌تواند یک صبحانه مناسب باشد. نگهداری آسان و ماندگاری طولانی این محصول به مسافران این امکان را می‌دهد که آن را به عنوان سوغات از بروجرد خریداری کرده و به شهر خود ببرند بدون آنکه در راه خراب شود.

هنر گیوه‌دوزی

گیوه یکی از سوغاتی‌های معروف بروجرد است که از قدیم الایام تا به امروز همچنان پابرجاست. در خیابان‌های این شهر مردان قدیمی با موی سپید و شاید دستانی پینه بسته، گیوه می‌‌دوزند. شاید جالب باشد بدانید که این گیوه‌ها انواع متفاوت و مخصوص به خود را دارند. گیوه‌ای که در استان لرستان دوخته می‌شود با نام آژیه معروف است. در بروجرد می‌توانید باکیفیت‌ترین آژیه اصیل لری را بخرید. بنا به افسانه‌های کهن نخستین انسانی که موفق به ساختن گیوه شد، سرداری از ایران باستان به نام گیو بود. گیو پسر گودرز و داماد رستم جهان پهلوان بود؛ به همین دلیل پاپوش دست‌ساز را، گیوه نامگذاری کردند.

رستوران‌های معروف بروجرد

بروجرد شهری است که بیشتر با طعم کباب‌های لذیذ و منحصر به فردش معروف است. از آنجایی که کباب یکی از غذاهای معروف ایرانی ها است، بروجرد می تواند یک مقصد بسیار جذاب برای علاقه‌مندان به این غذای خوشمزه باشد. در ادامه سعی کرده‌ایم بهترین رستوران‌های این شهر را معرفی کنیم.

سرزمین سبز (Greenland)

مجموعه باغ رستوران گرینلند دارای فضایی آرام و دلنشین است.  دکوراسیون داخلی آن تلفیقی از سنت و مدرنیته و برگرفته از فرهنگ اصیل ایرانی است. در این رستوران تجربه‌ای انواع غذاهای ایرانی، فست فود و آیتم‌های کافه‌ای ارائه می‌شود. رستوران گرینلند ظرفیتی بیش از 120 نفر دارد و یک تجربه به یاد ماندنی را ارائه می‌دهد.

• آدرس: بروجرد، گلدشت، نظام آباد انتهای جاده ساحلی

جوجه کباب حاج شفیع

اولین موردی که توجه شما را در این رستوران جلب می‌کند، تعداد زیاد جوجه‌های روی سیخ کباب است. حاج شفیع یک رستوران با فضای قدیمی همراه با تخت های چوبی است که فقط جوجه کباب در آن سرو می شود. ترکیب این غذا همراه با ماست محلی طعمی به یاد ماندنی برای شما خواهد داشت.

• آدرس: بروجرد، میدان زائران کربلا

رستوران خانه مصری

خانه مصری یکی از مکان‌های معروف بروجرد و نمونه‌ای ارزشمند از معماری دوره قاجار است و با آجر و سرامیک تزئین شده است. این بنا با آجرکاری و کاشی های چوبی تزئین شده است. خانه مصری به سبک اکثر خانه‌های قاجاری در دو طبقه ساخته شده و دارای حیاط مرکزی است. در نمای بیرونی آن از تزئینات آجری و سفالی استفاده شده است.

این مکان از نظر موقعیت جغرافیایی در مجاورت مراکزی چون دبیرستان شبانه روزی ولیعصر، مسجد جامع، سرای کباب رضایی، و کباب سنتی رضایی بروجرد واقع شده است. نزدیکترین ایستگاه اتوبوس به این مکان، ایستگاه اتوبوس گلدشت شیخ میری و فیال است که دسترسی به حمل و نقل عمومی به این مکان را آسان می کند.

• آدرس: ایران لرستان بروجرد خیابان صفا، کوچه میدان صفا، مجاور پارک صامتیه

رستوران سفیر

در سفر به بروجرد، اگر می خواهید یک ماهیچه گردن یا گوشت منحصر به فرد را امتحان کنید، بهتر است به رستوران سفیر این شهرک سری بزنید. سرآشپز خبره این رستوران با استفاده از گوشت تازه و ادویه های محلی، غذاهای بهشتی را به طرز جادویی طبخ می کند که طعم آن را در هیچ جای دیگری نمی توان تجربه کرد.

• آدرس: تقاطع تختی و ابتدای خیابان فرمانداری بروجرد واقع شده است.

باغ رستوران برکه بروجرد

باغ رستوران بروجرد همانطور که از نامش پیداست باغ رستورانی زیبا و وسیع با تخت و آلاچیق‌هایی در فضایی 1000 متری است که منظره خاصی به آن بخشیده است. فضای طبیعی رستوران بسیار دلنشین است و می‌توانید از این رستوران برای هر سه وعده صبحانه، ناهار و شام لذت ببرید. باغ رستوران برکه کمی از مرکز شهر فاصله دارد. سلف صبحانه، نهار و شام، قلیان و چایی، انواع غذاهای کبابی، دیزی و غذای دریایی، انواع شیک‌ها و دسرها برای پذیرایی و عصرانه است.

• آدرس: گلدشت، جاده نظام آباد، خیابان ساحلی 

کافه‌‌ها و فست فودهای معروف بروجرد

از جمله بهترین رستوران‌های فست فود و کافه‌های معروف بروجرد می‌توان به فست فود ونوس، پیتزا فانوس، پیتزا کوروش، پیتزا زاگرس، فست فود کالچو، پیتزا و ساندویچ ونیز، فست فود بی بی گل، ساندویچ آرتور، کافی شاپ پالیزی، کافه ویژن، کافه دیالوگ، کافه بستنی خجسته، قهوه سوسا کافه، کافه رادیکال، کافه سنترال، کافه کندو و ... اشاره کرد.

بهترین هتل‌های بروجرد

اگر قصد سفر به شهر بروجرد را دارید، می‌توانید بر اساس میزان بودجه خود یکی از هتل‌های زاگرس، هتل هالیس و هتل امیرکبیر که سه هتل معروف این شهر هستند را انتخاب کنید.

هتل زاگرس

یک هتل چهار ستاره بین المللی در شهر بروجرد است. قرار گرفتن این هتل در بام بروجرد، یعنی تپه چغا که نزدیک جاده گلدشت واقع شده است، موقعیت این هتل زاگرس را استثنایی کرده است. این هتل دارای امکانات رفاهی خوبی است و استانداردهای بین المللی در آن رعایت شده است؛ به همین دلیل یکی از مهم‌ترین مراکز اقامتی بروجرد محسوب می‌شود. فروشگاه صنایع دستی، چایخانه سنتی، پارکینگ سرپوشیده و رستوران با غذاهای با کیفیت از جمله امکانات رفاهی تفریحی این هتل است.

هتل هالیس

این هتل سه ستاره است که در سال 1393 در فروردین افتتاح شد. این هتل مشرف به کوه‌های زاگرس است و یکی از مزیت‌های آن مجاورت با چشمه‌های معدنی و درمانی است. این هتل دارای امکانات تفریحی شامل استخر مجهز به سونا و جکوزی، سالن بدنسازی و ایروبیک است. 

هتل امیرکبیر

این هتل سه ستاره در سال 1392 افتتاح شد. هتل امیرکبیر دسترسی آسانی به مراکز خرید، تجاری و اداری دارد. هتل امیرکبیر هتل مجهزی است و دارای دو تالار پذیرایی بسیار مجلل است. در هتل امیرکبیر نیز می‌توانید از بهترین غذاهای محلی لذت ببرید. همچنین کافی شاپ این هتل با انواع نوشیدنی‌های سرد و گرم آماده پذیرایی از مهمانان خود است.

سایر مراکز مهم و تفریحی بروجرد

یکی از اصلی‌ترین مکان‌های تفریحی بروجرد، تپه چغا یا همان بام بروجرد است. از بالای این تپه یک چشم انداز بی‌نظیر را از تمام شهر بروجرد می‌توانید ببینید. تپه چغا دارای وسایل بازی، دریاچه مصنوعی، مجسمه اساتیر ایرانی همچون آرش کمانگیر، هتل و ... است.

مسجد جامع بروجرد یکی دیگر از مراکز مهم آن است که از کهن‌ترین مساجد ایران به شمار می‌رود. قدیمی‌ترین قسمت مسجد، بخش شبستان جنوبی و گنبد آن است که شکل ظاهری آن شبیه چهار طاق‌های مربوط به دوره ساسانی است. با توجه به کتیبه‌های یافت شده در این مسجد قدمت بنای آن به دوران صفویه برمی‌گردد.

بازار بزرگ سنتی بروجرد بزرگترین مرکز تجاری آن است که نقش مهمی در تجارت منطقه‌ای در استان‌های لرستان، مرکزی و همدان دارد. بازار بروجرد شامل تعدادی بازار، کاروانسرا و مراکز دیگر مانند حمام و مسجد است. راسته بازار عمدتا به مشاغل خاصی اختصاص دارد و با همان نام‌ها نیز معروف است، مانند بازار مسگرها، بازار زرگرها و بازار چلنگرها (چلنگر به معنی قفل و کلیدساز). از دیگر اماکن تفریحی و دیدنی بروجرد می‌توان به تنگه کپرگه، موزه مردم شناسی، چشمه سراب کارتول، مجموعه تفریحی بستان فدک، پل چالانچولان، امامزاده جعفر و پل قلعه حاتم اشاره کرد.