همه چیز درباره گیلان | از ماسال قلب تپنده‌ تالش تا جاده اسالم خلخال

استان گیلان از استان‌های شمالی ایران بوده و مرکز آن شهر رشت است. واژه گیلان معانی مختلف دارد؛ در لغت‌نامه دهخدا از دو واژه گیل و پسوند آن به معنی محل سکونت گیل‌ها تشکیل شده است. این نام در زبان پهلوی و یونانی نیز رواج داشته است. استان گیلان از شمال به دریای خزر، از غرب به استان اردبیل، از جنوب به استان زنجان و قزوین و از شرق به استان مازندران متصل است.

طبق سرشماری سال 1391 جمعیت گیلان برابر با 2/5 میلیون نفر بوده که از نظر جمعیت، دهمین استان ایران به حساب می‌آید. مساحت این شهر تقریبا 14 هزار کیلومتر است. شهرهای زیبایی که هنگام سفر به گیلان باید دید شامل شهر رشت، بندر انزلی، لاهیجان، تالش، لنگرود، رودسر، بندر آستارا، صومعه سرا و ... است. 

همه چیز درباره گیلان

گیلان در سال 1344 به عنوان استان شناخته شده و با عنوان استان یکم خوانده می‌شد. تعداد زیادی رودخانه دارد که از کوه‌های زیبای آن سرازیر می‌شوند. همین مسئله باعث رطوبت زیاد در این شهر دیدنی شده است. بیشتر از 40 رودخانه در آن وجود دارد که مهمترین آنها سفید رود است. دیگر رودهای آن شامل:

• رودخانه سفیدرود
• رودخانه کرگان‌رود
• رودخانه پل رود
• رودخانه گوهر رود
• رودخانه زرجوب
• رودخانه شلمان رود
• رودخانه حشمت رود
• رودخانه لنگرود رودخان

زبان و گویش مردم گیلان

زبان مردم آن، زبان گیلکی، تالشی یا تاتی است. گیلکی نیز دارای دو گویش خاوری و باختری است. زبان‌های دیگر رایج، شامل زبان کردی، لری و آذری است. لازم است بدانید که زبان گیلکی لاهیجانی با گیلکی رشت و گیلکی گالشی متفاوت است.  

تاریخچه و قدمت استان گیلان

در گذشته‌های دور، در اطراف دریای خزر اقوام کاسپی، کادوسی و آمارد‌ها زندگی می‌کرده‌اند. گیل‌ها یا گیله مردان که قومی جنگجو بوده‌اند، در قرن اول و دوم قبل از میلاد وارد ساحل جنوبی دریای خزر و غرب رود آماردوس شدند. به همین خاطر قدمت گیلان بسیار زیاد است. دیلمیان نیز در این منطقه زندگی می‌کردند. از آنجا که در دوره‌های مختلف، گیلان با فرمانروایان محلی خودش مستقل بوده است، دین زرتشتی و کلنی‌های نسطوری برای مدت طولانی در این منطقه دوام داشته اند. 

آب و هوای گیلان چگونه است؟

مناطق کم ارتفاع در ساحل دریای خزر دارای آب و هوای هیرکانی بوده و بسیار مرطوب و سرسبز اند. گیلان در پاییز بیشترین بارندگی را دارد. همچنین در زمستان و اوایل بهار متوسط و در اردیبهشت تا اواخر مرداد کمترین بارندگی را دارد. 

گونه های جانوری و گیاهی

پوشش غنی گیلان بخاطر اقلیم آن، مانند یک نوار سبز حاشیه جنوبی دریای خزر را فرا گرفته است. خاک حاصلخیز و بارندگی زیاد، باعث ایجاد گونه‌های زیاد گیاهی و رشد جنگل‌های این منطقه شده است. گونه‌های گیاهی مثل راش، بلوط و ممرز در جنگل‌ها به صورت فراوان وجود دارد. درختان کوچکتر مثل لیلکی، کلهو و شمشاد در نقاط سایه دار و انواع درختان میوه وحشی و بته‌هایی مثل خاس، خزه، تاک وحشی و دیگر گیاهان خزنده نیز می‌روید.   

پوشش گیاهی اطراف رودبار و منجیل نیز دارای جنگل‌های سرو و درختان زیتون است. این پوشش گیاهی خارق‌العاده، استان گیلان را بسیار زیبا می‌کند. سوسن چلچراغ نیز از گونه‌های منحصر به فرد استان گیلان است که در عمارلوی روبار می‌روید. معروف‌ترین گیاه تالاب انزلی نیز لاله مردابی بوده که به تالاب انزلی زیبایی دو چندان بخشیده است. 

گونه‌های زیادی از پرندگان مردابی در تالاب انزلی دیده می‌شود. مثل: مرغابی سانان و اردک سانان که 94 گونه حمایت شده و در معرض خطر انقراض به حساب می‌آیند. بخاطر پوشش گیاهی استان گیلان و جنگل‌های آن، استان گیلان زیستگاه حیوانات وحشی مثل آهو، بز کوهی و پلنگ بوده است. همچنین بخاطر گسترش شکار و شکارچیان غیرمجاز، این گونه‌های حیوانی رو به انقراض هستند.

استان گیلان یکی از بزرگترین زیستگاه‌های مرال یا گاو کوهی است که در جنگل‌های مناطق کوهستانی زیست می‌کنند. از دیگر گونه‌های کمیاب در استان گیلان می‌توان به سمندر باله دار جنوبی اشاره کرد.  استان گیلان در انتهای غربی رشته کوه البرز و بخش غربی جلگه‌های حاشیه دریای خزر واقع شده است.  

صنایع دستی استان گیلان 

از جمله صنایع دستی که در استان گیلان طرفداران زیادی دارد شامل: قلاب دوزی رشت، حصیر بافی، چادر شب قاسم آباد و کارهای ابریشمی است. از محصولات نساجی استان گیلان می‌توان به بافت لنگ و پارچه‌های تافته اشاره کرد. نمد بافی نیز در برخی مناطق تالش و سیاه رود توسط بومیان این منطقه انجام می‌شود. 

سوغاتی گیلانی ها

سوغاتی استان گیلان معمولا یا خوراکی است یا صنایع دستی که شامل محصولات کشاورزی و دام پروری، ترشیجات و مربا جات، صنایع چوبی و ابریشمی می‌شود. از بهترین سوغاتی‌های گیلان می‌توان به کلوچه‌های معروف آن، بادام زمینی، ماهی سفید، چای، زیتون و برنج اشاره کرد. صنایع دستی دیگری مثل سفالگری نیز در بخش‌هایی از املش، جیرده و صنایع شالباقی در تابش، گالش، چارق و چموش رواج دارد. محصولات فرش و گلیم، نمد و بامبو، قلاب دوزی نیز در استان گیلان وجود داشته و برای سوغاتی مناسب است.   

حمل و نقل استان گیلان

استان گیلان دارای یک فروگاه بین المللی است که با نام سردار جنگل رشت به محبوبیت رسیده است. این فرودگاه در بلوار ولیعصر رشت واقع شده است. فرودگاه سردار جنگل در هفته به 13 مقصد پرواز دارد که این پروازها شهرهای داخلی تهران، شیراز ، اصفهان، مشهد و ... را در بر می‌گیرد.  شهرهای خارجی نیز مثل مدینه، جده،  استانبول و نجف نیز میزبان این پرواز خواهند بود. مساحت کل فرودگاه بین المللی سردار جنگل رشت 220 هکتار است که بزرگترین فرودگاه شمال ایران محسوب می‌شود. 

• حمل و نقل جاده‌ای استان گیلان نیز از طریق اتوبوس، مینی بوس و سواری کرایه انجام می‌شود که این مراکز در شهرهای انزلی و آستارا هستند.  برای کشورهای همجوار نیز امکان جابجایی مسافر و کالا، از این دو مرکز حمل و نقل برای استان گیلان میسر است.    
• گیلان از راه دره منجیل از آزادراه 1 به شهر قزوین متصل است و از طریق چابکسر با استان مازندران وصل می‌شود. از طریق آستارا نیز با جمهوری آذربایجان و اردبیل راه زمینی دارد.  همچنین مرزهای دریایی استان گیلان در مسیر کریدور شمال جنوب قرار گرفته است. 

جاذبه های شهر رشت

میدان شهرداری رشت مربوط به دوره پهلوی است که در سال 1356 این میدان جزء آثار ملی ایران به ثبت رسید. در سال 1305 اداره بلدیه رشت به این ساختمان تازه ساز انتقال یافت که معماری آن با الهام از معماری نئوکلاسیک اروپا به ویژه معماری‌های سنت پترزبورگ روسیه توسط معماران ایرانی ساخته شده است. نماد شهر رشت، همین ساختمان قدیمی شهرداری و برج ساعت است که موزه پست و ساختمان قدیمی هتل ایران به حساب می‌آید. این مجموعه زیبا در رشت در اوایل سلطنت رضا شاه ساخته شده است. برج ساعت رشت هنگام زلزله ویرانگر گیلان در سال 1369 بخاطر آسیبی که دیده بود بازسازی شد.

مدرسه شاهپور در رشت

مدرسه شاپور رشت که در در دوره قاجار ساخته شده است در میدان فرهنگ قرار دارد. این مدرسه در سال 1298 شمسی در باغ سبزه میدان با نام مدرسه متوسطه نمره یک کار خودش را آغاز نمود. در آن شخصیت‌های برجسته‌ای مانند میرزا حسن خان رشدیه، میرزا عیسی خان سمیعی، عبدالله راعی و عبدالمجید فرساد و ... درس خوانده‌اند.

مسجد صفی رشت

مسجد صفی، مسجد سفید یا مسجد شهیدیه که از مساجد تاریخی شهر رشت است. روایت است که شیخ صفی الدین اردبیلی به دلیل نزدیکی و دوستی با شیخ زاهد گیلانی در سفری به گیلان در آنجا چاهی می‌کَند و عبادتگاهی می‌سازد که بعدها تبدیل به مسجد می‌شود. برخی نیز مسجد صفی یا سفید را قبر محمدباقر میرزا، ملقب به صفی میرزا که پسر بزرگ شاه عباس اول است می‌دانند. 

خانه ابریشمی رشت

خانه ابریشمی رشت یکی از قدیمی‌ترین بنا‌های تاریخی شهر رشت بوده که در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است. مساحت خانه ابریشمی رشت حدود 2 هزار متر مربع بوده که در دو طبقه و 8 اتاق ساخته شده است. این بنا دارای تالار آینه و چینی خانه است که با تزئینات زیبا آرایش شده است. تالار چینی خانه پر از ظروف با نقش گل و مرغ و دوایر گچ بری و تالار آینه دارای آینه کاری‌های قدیمی و دقیق و ظریف است که همین طاق‌ها و طاقچه‌ها و سردر‌های گچ بری شده خانه ابریشمی رشت را به یکی از زیباترین خانه‌های دوره قاجار تبدیل کرده است. این بنا به حاجی میرزا ابریشمی تعلق داشته که امروزه به نام خانه ابریشمی رشت شناخته می‌شود. این بنا در سال 1379 ثبت آثار ملی شده است.  

عمارت کلاه فرنگی رشت

عمارت کلاه فرنگی رشت مربوط به دوره قاجار بوده که در نزدیکی باغ محتشم رشت در کنار رودخانه گوهر رود واقع است. مالک عمارت کلاه فرنگی اکبرخان بیگلربیگی است که این عمارت به دخترش به ارث رسیده و در سال 1375 این بنا جزء آثار ملی ایران به ثبت رسید. عمارت کلاه فرنگی دارای 4 طبقه است که از بیرون 3 طبقه معلوم می‌شود. مصالحی که در این عمارت به کار رفته خشت و آجر و چوب است که در پوشش آن از سفال نیز برای عایق‌بندی گرمایی و سرمایی ساختمان استفاده شده است.

باغ محتشم و عمارت کلاه فرنگی رشت در گذشته از مناطق کم تردد رشت بوده است که برای سکونت تابستانی حکمرانان و فرمانداران بسیار مناسب بوده است. اما با توسعه شهر و افزایش جمعیت در کنار این بنا‌ها، پارکی برای بازی کودکان و بنای استانداری ساخته شد که سکوت این منطقه را تحت تأثیر گذاشت.  

زیبایی‌های بندر انزلی

تالاب انزلی یا مرداب انزلی در استان گیلان به مساحت 20 هزار کیلومتر واقع شده است. مرداب انزلی از زیستگاه‌های اصلی و طبیعی جانوران ایران است که هر ساله تعداد زیادی از پرندگان از کشور‌های همسایه شمالی به آنجا می‌آیند. در زبان گیلکی واژه همزلی برگفته از وجود مرداب در آن منطقه است که معنی سایش و نزدیکی آب و خشکی را می‌دهد. تالاب انزلی چندین جزیره در خود جای داده است. تالاب انزلی در سال 1354 در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسید.

تالاب انزلی جزء تالاب‌های آب شیرین کشور است که 11 رود اصلی و 30 رود فرعی به این تالاب می‌رسند. از گونه‌های گیاهی تالاب انزلی می‌توان به لاله مردابی اشاره کرد که به لاله تالابی مشهور است. گیاهان تالاب به سه دسته غوطه ور  و گیاهان شناور و گیاهان حاشیه‌ای تقسیم می‌شوند. اردک سانان و مرغابی سانان و همچنین یلوه کوچک، کاکایی و کشیم سیاه گردن، حواصیل‌ها از پرندگان تالاب انزلی هستند که از کشور‌های همسایه نیز به این تالاب می‌آیند. تالاب انزلی از اطراف به شهرستان‌های انزلی و صومعه سرا و رشت و کپورچال و آبکنار انزلی محدود می‌شود.  

بلوار ساحلی بندر انزلی

بلوار ساحلی بندر انزلی که به بوستان ساحلی بندر انزلی یا بلوار ساحلی قدس انزلی نیز معروف است، جزء جاذبه‌های گردشگری بندر انزلی است که قدمت بالایی دارد و اولین پارکی است که به سبک نوین و اروپایی در ایران ساخته شده است. آمد و رفت کشتی‌ها در اسکله‌های بندر انزلی و رقص امواج در کنار موج شکن‌ها، تلالو نور خورشید روی امواج، قایق سواری و قایق‌های موتوری تندرو و پرواز پرندگان بر فراز خزر از جاذبه‌های این بندر و بلوار است. آلاچیق و حوض‌های آب و مجسمه‌های زیبای شیر و پلکان زیبای آن همراه با درختان تزئینی و مرکبات و کاج و... زیبایی خاصی به این بلوار و پارک آن داده است.  

کاخ موزه انزلی یا کاخ میان پشته

کاخ موزه انزلی یا کاخ میان پشته در استان گیلان و شهر انزلی واقع است که میان دو پل انزلی و غازیان در وسعت عظیمی ساخته شده است. این بنا در سال 1307  دچار آتش سوزی شد که رضاخان دستور بازسازی آن را داد و نام کاخ سلطنتی گرفت. این سبک بنا‌ها به کلاه فرنگی مشهور هستند. زمین کلی کاخ در 100 هزار متر مربع و زیربنای دو طبقه با مساحت 1168 متر مربع ساخته شده است. کاخ میان پشته دارای 11 اتاق و یک سالن پذیرایی است که سقف اتاق‌ها بتن آرمه است و روی سقف داخلی اتاق‌ها گچ بری شده است.  

بازار و مراکز خرید انزلی

بازار و مراکز خرید انزلی در خیابان میرزا کوچک خان جنگلی بر پا می‌شود و انواع میوه و سبزیجات، صیفی جات و فراورده‌های دامی و لبنی و ماکیان، انواع ماهی و صنایع دستی و تمام محصولات موردنیاز مسافران و شهروندان بندر انزلی را در این بازار می‌توانید بیابید. این بازار که یک نمایشگاه هفتگی است برای تولیدات بومی و روستایی بندر انزلی که از روستا‌های مختلف مردم برای فروش محصولات خود به این بازار می‌آیند.   

• دوشنبه بازار یا کپورچال که دوشنبه هر هفته در 21 کیلومتری بندر انزلی به آستارا بر پا می‌شود برای کسانی که صید ماهی کرده‌اند و کسانی که استخر پروش ماهی دارند برای عرصه محصولات خود و همچنین محصولات کشاورزی و دامداری دیگر درکنار فروش ماهی کاربرد دارد.  
• بازار ماهی فروشان بندر انزلی که در زیر پل انزلی بر پا می‌شود یک بازار سنتی است برای عرضه ماهی تازه با قیمت مناسب برای شهروندان و گردشگران. 
• بازار ساحلی بندر انزلی که بازار آسیای میانه نیز نامیده می‌شود در مسیر جاده انزلی به رضوان شهر و قبل از هتل سپیدکنار واقع شده است. ساحل زیبای دریای خزر که در کنار این بازار قرار گرفته است باعث جذب گردشگران زیادی به این بازار می‌شود که بومیان و گردشگران زیادی را جذب می‌کند. لوازم آرایشی و بهداشتی، پوشاک، صنایع دستی و... در این بازار ساحلی یافت می‌شود. 

طبیعت زیبای لاهیجان

شیطون کوه لاهیجان کوهی است در شهر لاهیجان و استان گیلان که در زمان قدیم به این منطقه شاه نشین کوه می‌گفتند. برای انبار کردن آب یک برکه در نزدیکی آن وجود دارد که در حال حاضر این برکه به یک دریاچه مصنوعی تبدیل شده است. در دل این شیطان کوه یک عمارت کوچک وجود دارد. دلیل این نامگذاری که به این کوه شیطان کوه می‌گویند غاری است قدیمی در بین دو کوه که بزرگان استان گیلان برای تفریح و شکار به آنجا می‌رفته‌اند و به مردم عادی اجازه استفاده عمومی داده نمی‌شد.

در واقع مردم اطلاعی از وجود غار نداشتند و صدا‌هایی از این غار بیرون می‌آمده که انعکاس صدای باد و رفت و آمد بزرگان تلقی می‌شده است. در حقیقت مردم با شنیدن صدای این غار نام شیطان کوه را به این کوه‌ها داده‌اند. به مرور زمان مردم از وجود غار باخبر شدند.  

بام سبز لاهیجان، لذت تله کابین سواری

بام سبز لاهیجان در شهر لاهیجان و استان گیلان در مسیر شیطان کوه است که محوطه‌ای سبز دارد و به پای کوه منتهی می‌شود. در مجاورت بام سبز لاهیجان، تله کابین بام سبز وجود دارد که اولین تله کابین استان گیلان بوده و با هدف توسعه گردشگری احداث شده است. جالب است بدانید که مسیر حرکت تله کابین به گونه‌ای است که نمای زیبایی از شهر و طبیعت لاهیجان را به نمایش می‌گذارد. نام قدیم بام سبز لاهیجان، کبیجار است.

قلعه رودخان، این بهشت فراموش نشدنی

قلعه رودخان یا قلعه حسامی که متعلق به دوره سلجوقی است در ارتفاعات جنگلی شهر فومن در مساحتی حدود 2. 6 هکتار و 64 برج و بارو ساخته شده است. ساخت قلعه رودخان یا دژ رودخان مقارن با دوره ساسانیان و حمله عرب‌ها بوده است. قلعه رودخان دارای دو بخش است که یکی ارگ و دیگری قورخانه نامیده می‌شود. دلیل نام‌گذاری این قلعه به رودخان، قلعه رخون است که مترادف به نام بومی قلعه می‌باشد و در دوره‌های مختلف با نام‌هایی مثل هزار پله، حسامی، سگسار و سگسال و سکسار نیز خوانده می‌شده است.  

هتل های استان گیلان

هتل‌های 5 ستاره استان گیلان شامل، هتل بزرگ کادوس رشت، هتل معین فومن، هتل ستاره دریا لنگرود و هتل رسپینای لاهیجان است. هتل‌های 5 ستاره که از امکانات بسیار خوب و عالی برخوردار هستند را در این شهر‌ها می‌توانید با رزرو قبلی یا به صورت حضوری رزرو نمایید. شهر‌های توریستی استان گیلان هر کدام دارای یک هتل عالی می‌باشد.  

• هتل‌های 4 ستاره استان گیلان شامل هتل دلفین بندرانزلی، هتل اسپیناس آستارا، هتل دنیز بندر انزلی، هتل سفید کنار بندر انزلی، هتل شبستان رشت، هتل دهدار لاهیجان است که با امکانات خود در حد هتل 4 ستاره در شهر‌های مختلف و توریستی استان گیلان به مسافران عزیز خدمات‌رسانی می‌کنند و اقامت آن‌ها را به یاد ماندنی می‌نمایند.  
• هتل‌های سطح پایین‌تر یعنی سه ستاره و دو ستاره و هتل آپارتمان‌های استان گیلان نیز هر کدام در سطح خود و قیمت آن‌ها به مسافرین و گردشگران استان گیلان خدمات‌رسانی می‌کنند. از جمله هتل‌های سطح پایینتر در استان گیلان می‌توان به هتل سه ستاره بهار رودسر، هتل سه ستاره ساحلی پدیدار خزر رودسر، هتل نمونه بندر انزلی، هتل الماس بندر انزلی، هتل البرز لاهیجان، هتل ملل شاندرمن ماسال، هتل آپارتمان ایساتیس آستارا اشاره کرد.  

رستوارن های استان گیلان

رستوران‌های استان گیلان در شهر‌های مختلف آن مثل رستوران روشن بهار در لاهیجان، کافه موزه رشت در رشت، رستوران شکم الملوک رشت، کافه کباب در رشت، رستوران ارک تبریز در شهر رشت، رستوران سرچشمه در شهر رشت، رستوران مهتاب لاهیجان، پیتزا ویوالدی رشت، رستوران سیکا لاهیجان، رستوران چلوشیش رشت، رستوران تی ته چابکسر، رستوران خاور خانم چابکسر، رستوران چلچله رودبار، رستوران محلی شور کولی، رستوران بزرگ مسلمی لنگرود، رستوران نمونه جوجه محلی، کافه سنتی قبیله عشق، رستوران دی بی‌جا رشت، رستوران گیلانه رشت، رستوران گمج کباب رشت و دیگر رستوران‌ها و کافه‌ها و فست فود‌های استان گیلان که اکثرا به صورت شبانه روزی در خدمت مشتریان و مسافران و تورئیست‌های استان گیلان هستند.      

به صورت کلی در سفر به استان گیلان برای لذت بردن از محیط و طبیعت و همچنین از امکانات و خدمات شهری و روستایی رعایت نکاتی همچون انتخاب و رزرو هتل یا اقامتگاه، بررسی و شناسایی رستوران های معتبر و بهداشتی، بررسی قیمت ها، شناسایی مراکز خرید، بررسی آب و هوا و شرایط جوی برای سفر، انتخاب بهترین مسیر برای سفر، بهترین اقامت گاه‌ها، زیباترین روستاهای استان، بهترین مناطق گردشگری، بهترین رستوران‌ها و ... ضروری است.